2008 : Τὀ μυστήριο τῆς Μετανοίας

2008Hmerologio   Ἀναμφίβολα τό μυστήριο τῆς Μετανοίας ἤ, ἀλλιώτικα, τῆς ἱερᾶς Ἐξομολογήσεως εἶναι τό κατ᾽ ἐξοχήν φιλάνθρωπο μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας. Ἀποκαλύπτει καί ἀποδεικνύει τήν ἄπειρη ἀγάπη καί τήν ἀνέκφραστη φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ καί Πατέρα μας. Εἶναι ὁ κρουνός ἀπό τόν ὁποῖο ὁ χριστιανός πού μετανοεῖ δέχεται τή δωρεά τῆς χάριτος καί τοῦ θείου ἐλέους. Εἶναι τό μεγάλο ἰατρεῖο τῶν ψυχῶν πού τραυμάτισαν τά βέλη τῆς ἁμαρτίας. Εἶναι δεύτερο βάπτισμα, ὅπως τό ὀνόμασαν οἱ θεοφόροι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας.
   Ὅπως τό πρῶτο βάπτισμα τοῦ ὕδατος ἐλευθερώνει τόν ἄνθρωπο ἀπό τό βάρος τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος καί τῶν ὅποιων προσωπικῶν ἁμαρτημάτων του καί ἐνσωματώνοντάς τον στό σῶμα τῆς Ἐκκλησίας τόν ἀναγεννᾶ στήν καινούργια ἐν Χριστῷ ζωή, ἔτσι καί τό δεύτερο βάπτισμα τῆς μετανοίας τόν ἀπαλλάσσει ἀπό τίς ὅποιες ἁμαρτίες διέπραξε μετά τό βάπτισμά του καί τόν ἐπανεντάσσει στή χαρισματική ζωή τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ σώματος ἀπό τό ὁποῖο τόν ἀπομάκρυνε ἡ ἁμαρτία καί ἡ ὑποδούλωσή του στά διάφορα πάθη.

* * *

   Τό κήρυγμα τῆς μετανοίας διέπει ὁλόκληρη τήν Ἁγία Γραφή. Ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νά ἀνεύρει καί νά συναντήσει τόν ζῶντα καί ἀληθινό Θεό, ὅταν ἀκολουθήσει τόν δρόμο τῆς μετανοίας. Μετάνοια κήρυξαν τά φλογερά στόματα τῶν Προφητῶν. «Λούσασθε, καθαροί γίνεσθε, ἀφέλετε τάς πονηρίας ἀπό τῶν ψυχῶν ὑμῶν ἀπέναντι τῶν ὀφθαλμῶν μου, παύσασθε ἀπό τῶν πονηριῶν ὑμῶν», προέτρεπε τόν λαό ὁ προφήτης Ἡσαΐας (1,16). Θαυμάσιο ὑπόδειγμα μετανοίας ὑπῆρξε ὁ μεγάλος προφήτης Δαβίδ. Ὁ 50ός ψαλμός του ἀποτελεῖ ἕνα αἰώνιο μνημεῖο συγκλονιστικῆς μετανοίας καί εἰλικρινοῦς ἐξομολογήσεως.
   Μέ μεγαλύτερη εὐκρίνεια τό κήρυγμα τῆς μετανοίας ἀκούγεται στήν Καινή Διαθήκη. Ἀρχικά ἀπό τό στόμα τοῦ μεγάλου προφήτη, τοῦ Προδρόμου Ἰωάννου. Τό «μετανοεῖτε» βροντοφώνησε πρός τόν Ἰουδαϊκό λαό πού ἔτρεχε νά τόν δεῖ καί νά τόν ἀκούσει στήν ἔρημο τοῦ Ἰορδάνου. Τό αἴτημά του ἦταν νά δείξουν γνήσια καί ἔμπρακτη μετάνοια : «Ποιήσατε καρπούς ἀξίους τῆς μετανοίας» (Λουκ. 3,8).
  Μέ πρόσκληση σέ μετάνοια ἄρχισε καί ὁ Κύριός μας τή δημόσια δράση Του. Ἀφετηρία τῆς καινούργιας ζωῆς πού εὐαγγελιζόταν ἦταν ἡ μετάνοια. «Ἀπό τότε ἤρξατο ὁ Ἰησοῦς κηρύσσειν καί λέγειν· μετανοεῖτε· ἤγγικε γάρ ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν» (Ματθ. 4,17). Ὅπως ὁ ἴδιος διαβεβαιώνει, ὁ σκοπός τῆς ἐνανθρωπήσεώς Του ἦταν νά καλέσει τούς ἁμαρτωλούς σέ μετάνοια (Ματθ. 9,13). Ἡ εὐσπλαγχνία καί τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ γιά κάθε ἁμαρτωλόν ἄνθρωπο πού μετανοεῖ καί ἐπιστρέφει κοντά Του, ἐκφράστηκε μέ τόν πιό συγκλονιστικό τρόπο στήν παραβολή τοῦ Ἀσώτου πού διηγήθηκε.
   Ἀλλά καί τό ἀποστολικό κήρυγμα τήν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς ἐγκαινιάστηκε ἀπό τόν ἀπόστολο Πέτρο μέ προσκλητήριο μετανοίας : «Μετανοήσατε καί βαπτισθήτω ἕκαστος ὑμῶν ἐπί τῷ ὀνόματι Ἰησοῦ Χριστοῦ εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν» (Πράξ. 2,38).
   Ἡ Ἐκκλησία ἀκολουθώντας τήν κρυστάλλινη αὐτή βιβλική διδασκαλία, δέν ἔπαυσε ποτέ νά κηρύττει τή μετάνοια ὡς δρόμο σωτηρίας τῶν ἀνθρώπων. Εἶναι ἡ θύρα εἰσόδου στήν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ γιά ὅλους τούς ἀνθρώπους. Μέ τή μετάνοια καί ἐν συνεχείᾳ τό βάπτισμα ἀποκτᾶ δυνατότητα σωτηρίας κάθε ἄνθρωπος πού βρίσκεται ἔξω ἀπό τήν Ἐκκλησία, τήν κιβωτό τῆς σωτηρίας. Ἡ μετάνοια εἶναι ἀκόμη καί ἡ θύρα ἐπανόδου μελῶν τῆς Ἐκκλησίας, ἀνθρώπων πού ἀπομακρύνθηκαν ἀπό τό θέλημα τοῦ Θεοῦ καί μόλυναν τήν ψυχή τους μέ τόν ρύπο τῆς ἁμαρτίας.

* * *

   Λέγοντας μετάνοια τί ἀκριβῶς ἐννοοῦμε ; Μεταβολή· μεταβολή τοῦ νοῦ, τῶν σκέψεων καί τῶν διαθέσεων· ἀλλαγή τρόπου ζωῆς. Μετανοῶ σημαίνει : ἀπαρνοῦμαι τή ζωή τῆς ἀποστασίας ἀπό τόν Θεό καί τό θέλημά Του. Συνειδητοποιῶ τά λάθη καί τίς ἀστοχίες μου, τά πάθη καί τίς πτώσεις μου. Ζητῶ τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ· συγχώρηση καί ἄφεση. Ἀποφασίζω νά ζήσω στό ἑξῆς μιά καινούργια ζωή. Ζωή σύμφωνη μέ τό αἰώνιο καί ἅγιο θέλημα τοῦ Θεοῦ.
   Εἶναι θαυμάσιος ἕνας ὁρισμός τῆς μετανοίας πού μᾶς δίνει ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος : «Μετάνοιά ἐστιν, ἀνάκλησις βαπτίσματος· μετάνοιά ἐστι συνειδότος καθαρισμός· μετάνοιά ἐστι, συνθήκη πρός Θεόν δευτέρου βίου».
   Ὅπως βλέπουμε, ἡ μετάνοια εἶναι ἀρνητική καί θετική πράξη. Ἀρνοῦμαι τόν δρόμο τῆς ἀποστασίας καί ἀκολουθῶ τήν ὁδό τῆς δικαιοσύνης. Εἶναι χαρακτηριστικά τά λόγια τοῦ προφήτη Δαβίδ : «Ἀδικίαν ἐμίσησα καί ἐβδελυξάμην, τόν δέ νόμον σου ἠγάπησα» (Ψαλμ. 118,163). «Ἔκκλινον ἀπό κακοῦ καί ποίησον ἀγαθόν» (Ψαλμ. 36,27). Ἀδικία καί κακό εἶναι ἡ ἁμαρτία. Δηλητήριο πού δηλητηριάζει τήν ἀνθρώπινη ψυχή. Δυναμίτιδα πού ἀνατινάσσει τίς γέφυρες κοινωνίας μέ τόν ἀληθινό Θεό. Εἶναι, γιά νά θυμηθοῦμε τήν παραβολή τοῦ Ἀσώτου, ἡ μακρινή χώρα τῆς ἀποστασίας, ὅπου ὁ ἄνθρωπος χάνει τήν ἐλευθερία του καί γίνεται αἰχμάλωτος καί δοῦλος. Ἀντίθετα, ἡ μετάνοια εἶναι φάρμακο πού κλείνει πληγές καί ἐπουλώνει τραύματα. «Ἐκακώθημεν διά τῆς ἁμαρτίας», ὑπογραμμίζει ὁ Μ. Βασίλειος,  «ἰαθῶμεν διά τῆς μετανοίας». Εἶναι ἡ θύρα ἐπιστροφῆς στόν πατρικό οἶκο, ὁ δρόμος τῆς ἀληθινῆς ἐλευθερίας, ἡ δυνατότητα ἀποκαταστάσεώς μας στήν τάξη τῶν ἀγαπημένων παιδιῶν τοῦ Θεοῦ.

* * *

   Μέ τή μετάνοια ἄρρηκτα συνδεδεμένη εἶναι καί ἡ ἐξομολόγηση, δηλαδή ἡ εἰλικρινής ἐξαγόρευση καί ὁμολογία τῶν ἁμαρτημάτων μας ἐνώπιον τοῦ ποιμένος καί λειτουργοῦ τῆς Ἐκκλησίας, ὁ ὁποῖος διακονεῖ τό μυστήριο τῆς Μετανοίας. Εἶναι σαφής καί ἡ διδασκαλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς καί ἡ πράξη τῆς Ἐκκλησίας.
   Ἡ ἐξομολόγηση ἀποτελεῖ μυστήριο θεοσύστατο. Ἱδρύθηκε ἀπό τόν ἴδιο τόν Κύριό μας. Ἐκεῖνος ὅπλισε τούς ἀποστόλους καί τούς διαδόχους τους μέ τήν πνευματική ἐξουσία πάνω στίς ἀνθρώπινες ψυχές. «Λάβετε», εἶπε, «Πνεῦμα ἅγιον· ἄν τινων ἀφῆτε τάς ἁμαρτίας, ἀφίενται αὐτοῖς, ἄν τινων κρατῆτε, κεκράτηνται» (Ἰω. 20,23).
Μέ αὐτή τήν ἔννοια κατανόησαν τά λόγια αὐτά τοῦ Κυρίου καί οἱ Ἀπόστολοι καί οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας. «Ἐάν ὁμολογῶμεν τάς ἁμαρτίας ἡμῶν», παρατηρεῖ ὁ εὐαγγελιστής Ἰωάννης, «πιστός ἐστι καί δίκαιος, ἵνα ἀφῇ ἡμῖν τάς ἁμαρτίας καί καθαρίσῃ ἡμᾶς ἀπό πάσης ἀδικίας» (Α’ Ἰω. 1,9). Ἡ ἐξομολόγηση τῶν ἁμαρτιῶν ἦταν τό πρῶτο βῆμα τῶν ἀνθρώπων πού ἄκουγαν τό ἀποστολικό κήρυγμα καί πίστευαν στόν Χριστό, ὅπως μᾶς πληροφορεῖ τό βιβλίο τῶν Πράξεων (19,18).
   Καί γιά νά μήν ὑπάρξει καμιά ἀμφιβολία ἐπιστρατεύουμε καί τή μαρτυρία δύο ἐκκλησιαστικῶν Πατέρων. Ὁ Μ. Βασίλειος διδάσκει: «Ἀναγκαῖον ἐξομολογεῖσθαι τά ἁμαρτήματα τοῖς πεπιστευμένοις τήν οἰκονομίαν τῶν μυστηρίων τοῦ Θεοῦ...». «Οἱ πεπιστευμένοι τήν οἰκονομίαν τῶν μυστηρίων» εἶναι οἱ ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας. Ἐκεῖνοι στούς ὁποίους ὁ Χριστός ἐμπιστεύτηκε τήν πνευματική ἐξουσία τοῦ «δεσμεῖν καί λύειν». «Ὥσπερ ἄνθρωπος», παρατηρεῖ καί ὁ Μ. Ἀθανάσιος, «ὑπό ἀνθρώπου ἱερέως βαπτιζόμενος φωτίζεται τῇ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος χάριτι, οὕτω καί ὁ ἐξομολογούμενος ἐν μετανοίᾳ διά τοῦ ἱερέως λαμβάνει τήν ἄφεσιν χάριτι Χριστοῦ».
   Ὅπως βαπτίζει, ἔτσι καί ἐξομολογεῖ ὁ ἱερεύς. Ὄχι ἀπό δική του ἁγιότητα καί ἱκανότητα, ἄν καί ὀφείλει νά εἶναι καί ἅγιος καί ἱκανός, ἀλλά μέ τή χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, πού ἔλαβε τήν ὥρα τῆς χειροτονίας του· τό χάρισμα πού σέ ὅ,τι ἀφορᾶ τό μυστήριο τῆς Ἐξομολογήσεως, ἐνεργοποιεῖται, κατά τήν παράδοση τῆς Ἐκκλησίας, καί πάλι ἀπό τόν ἐπίσκοπο, ὁ ὁποῖος κρίνει τήν πνευματική ὡριμότητα τοῦ πρεσβυτέρου ἐκείνου στόν ὁποῖο σκοπεύει νά ἀναθέσει μέ ξεχωριστή χειροθεσία καί ἐπίσημο Γράμμα —Ἐνταλτήριον λέγεται— τό λειτούργημα τῆς πνευματικῆς πατρότητας, δηλαδή τό ἔργο τοῦ Ἐξομολόγου.

* * *

   Τό ἐξομολογητήριο εἶναι τόπος θεοφανείας. Μᾶς ἀποκαλύπτεται ὁ Θεός γιά νά προσφέρει μέσα ἀπό τό φιλάνθρωπο μυστήριο τῆς Μετανοίας τήν ἄφεση καί τή συγγνώμη. Τήν ἐλευθερία καί τήν εἰρήνη. Τό ἔλεος καί τήν ἀγάπη Του.
   Εἶναι τό λουτρό τῆς ψυχῆς. Μές στό ἐξομολογητήριο ὁ ἄνθρωπος ἐξαγνίζεται. Λευκαίνει τόν χιτώνα τῆς ψυχῆς του. Καθαρίζεται ἀπό τόν ρύπο τῆς ἁμαρτίας καί τά στίγματα τῶν παθῶν. Βγαίνει ἐκ νέου καθαρός καί λευκός, ὅπως ὅταν βγῆκε ἀπό τήν ἁγία Κολυμβήθρα.
   Τό ἐξομολογητήριο εἶναι ἀκόμη ἕνα μεγάλο ἰατρεῖο, ὅπου ὁ μεγάλος ἰατρός ψυχῶν καί σωμάτων, ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς, ἀναμένει τόν ἐμπεσόντα στούς νοητούς ληστές ἄνθρωπο. Γιά νά καθαρίσει τίς πληγές καί νά ἐπιδέσει τά τραύματα. Τίς πληγές πού ἄνοιξε ὁ πονηρός. Τά τραύματα πού προκάλεσαν ἡ ἁμαρτία καί τά πάθη.
   Ὅλους τούς δέχεται ὁ Χριστός. Κανένα δέν ἐξαιρεῖ. «Τόν ἐρχόμενον πρός με οὐ μή ἐκβάλω ἔξω» (Ἰω. 6,37). Σκύβει γεμάτος συμπάθεια, μέσῳ τῶν ποιμένων τῆς Ἐκκλησίας Του πού Ἐκεῖνος ἀναδεικνύει, πάνω ἀπό κάθε ἄνθρωπο. Ἰδιαίτερα τόν βαρύτερα τραυματισμένο. Τόν περισσότερο ἁμαρτωλό καί συντετριμμένο. Διότι, ὅπως διακήρυξε, «οὐ χρείαν ἔχουσιν οἱ ὑγιαίνοντες ἰατροῦ, ἀλλ᾽ οἱ  κακῶς ἔχοντες· οὐκ ἐλήλυθα καλέσαι δικαίους ἀλλ’ ἁμαρτωλούς εἰς μετάνοιαν» (Λουκ. 5, 31-32).

* * *

   Εἶναι ἀνυπολόγιστα μεγάλη ἡ ἀνακαινιστική δύναμη τοῦ μυστηρίου τῆς Μετανοίας. Μᾶς βεβαιώνει γι᾽ αὐτό ἡ μακραίωνη ἐμπειρία τῆς Ἐκκλησίας. Τό καταθέτουν ὡς προσωπικό βίωμα οἱ στρατιές τῶν μετανοούντων πού μέ τή λυτρωτική χάρη τοῦ Θεοῦ ἐλευθερώθηκαν ἀπό τόν ζυγό τῆς ἁμαρτίας καί στή συνέχεια ἔζησαν μέ συνέπεια καί εὐθύνη τήν ἐν Χριστῷ ζωή· τή ζωή πού τούς ὁδήγησε στίς κορυφές τοῦ ἁγιασμοῦ καί τῆς θεώσεως.
   Τή χαρά καί τήν εἰρήνη, πού προσφέρει στόν ἄνθρωπο πού ἐξομολογεῖται μέ εἰλικρίνεια καί συντριβή, ἐξύμνησαν μέ τήν πέννα τους κορυφαῖοι λογοτέχνες. Ἀλλά καί διακεκριμένοι ἐκπρόσωποι τῆς ψυχιατρικῆς ἐπιστήμης ὑπογραμμίζουν τήν τεράστια σημασία τοῦ μυστηρίου στήν ὑπερπήδηση ἐσωτερικῶν συγκρούσεων καί ψυχικῶν τραυμάτων, καταστάσεων ἀπό τίς ὁποῖες ταλαιπωρεῖται ἰδιαίτερα ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος.

* * *

   Ἀφιερώνοντας ἡ Ἱερά Μητρόπολή μας τό ἡμερόλογιο τοῦ σωτηρίου ἔτους 2008 στό φιλάνθρωπο μυστήριο τῆς Μετανοίας, προσδοκᾶ καί εὔχεται
● Ὅλοι μας, κλῆρος καί λαός, νά κατανοήσουμε βαθύτερα τή θεμελιώδη σημασία τοῦ μυστηρίου στή χριστιανική μας ζωή.
● Ὅσοι ἐξομολογούμαστε μέχρι σήμερα, στό ἑξῆς νά προσερχόμαστε στό μυστήριο μέ περισσότερη συναίσθηση. Μέ εἰλικρινέστερη διάθεση μετανοίας. Μέ καλύτερη πνευματική προετοιμασία.
● Ὅσοι, πάλι, μέχρι σήμερα γιά διαφόρους λόγους δέν κάναμε τό μεγάλο βῆμα νά προσέλθουμε στό ἐξομολογητήριο, νά πάρουμε τή μεγάλη ἀπόφαση. Μέ θάρρος. Μ᾽ ἐμπιστοσύνη στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Ὑπερνικώντας κάθε δισταγμό, τό αἴσθημα τῆς ντροπῆς, τή συνεχῆ ἀναβολή μέ τήν ὁποία μᾶς παγιδεύει ὁ πονηρός.
   Ὁ Κύριος Ἰησοῦς προσκαλεῖ ὅλους μας κοντά Του γιά νά μᾶς χαρίσει τήν ἄφεση καί τή συγγνώμη. Νά ἀναπαύσει τήν καρδιά μας. Νά εἰρηνεύσει τή συνείδησή μας. «Δεῦτε πρός με πάντες οἱ κοπιῶντες καί πεφορτισμένοι, κἀγώ ἀναπαύσω ἡμᾶς». Δηλαδή : Ἐλᾶτε κοντά μου ὅλοι ὅσοι εἶστε κουρασμένοι καί φορτωμένοι ἀπό τό βάρος τῆς ἁμαρτίας καί τῶν θλίψεων κι ἐγώ θά σᾶς ἀναπαύσω (Ματθ. 11,28).

Ὧρες Γραφείων

Δευτέρα - Παρασκευή: 10:00 - 13:00

Χρήσιμα Τηλέφωνα

Γραφεῖα Μητροπόλεως : 210-93.46.788

ΦΑΞ: 210-93.21.743

Email: imns@otenet.gr

Επικοινωνία

Ἱερά Μητρόπολη Νέας Σμύρνης

Ἁγίου Ἀνδρέου 14, 17122

Νέα Σμύρνη