Ἡ Σύναξη τῶν Κατηχητῶν τῆς Μητροπόλεώς μας
Μέ ἐπιτυχία πραγματοποιήθηκε τή Δευτέρα 8η Ἀπριλίου ἡ καθιερωμένη ἐαρινή Σύναξη τῶν Κατηχητῶν καί Κατηχητριῶν τῶν Ἐνοριῶν τῆς Μητροπόλεώς μας στόν Ἱερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Ἄνω Καλαμακίου (Θεομήτορος).
Ἡ Σύναξη ξεκίνησε στίς 6.00 μ.μ. μέ τήν κατανυκτική Ἀκολουθία τοῦ Μεγάλου Ἀποδείπνου. Ἐν συνεχείᾳ ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Συμεών παρουσίασε τόν εἰσηγητή, Πανοσιολογιώτατο Ἀρχιμανδρίτη π. Νικόλαο Πουλάδα, ἐφημέριο τοῦ Ἱεροῦ Ἐνοριακοῦ Ναοῦ Μεταμορφώσεως Σωτῆρος λεωφ. Συγγροῦ τῆς Μητροπόλεώς μας, ὁ ὁποῖος ἀνέπτυξε τό θέμα «Ἡ τέχνη τῆς Διδακτικῆς στό μάθημα τοῦ Κατηχητικοῦ».
* * *
Ἀρχικά ὁ εἰσηγητής ἀνέφερε πώς στή Διδακτική ἔχει σημασία τό «τί» λέμε, ἀλλά καί τό «πῶς» τό λέμε. Ἡ ρητορική, ἡ διδακτική, ἡ ὁμιλητική εὐχέρεια εἶναι καί χάρισμα Θεοῦ, ἀλλά καί ἀνθρώπινη καλλιέργεια καί ἐξάσκηση μέ μέθοδο. Αὐτό φαίνεται καί ἀπό τήν ἐπιτυχία, δηλαδή τή συμμετοχή τῶν παιδιῶν, πού σέ κάποια Κατηχητικά εἶναι ἀθρόα, ἐνῶ σέ ἄλλα πενιχρή. Προφανῶς δέν εὐθύνεται τό ἴδιο Ἅγιο Πνεῦμα καί ὁ ἴδιος Λόγος Θεοῦ, ἀλλά ὁ φορέας του πού εἴτε ἑλκύει καί σαγηνεύει, εἴτε ἀπωθεῖ καί κουράζει.
Σέ ἕνα ἐγχειρίδιο γιά τήν τέχνη τῆς ἐπικοινωνίας, ἀναφέρεται τό σημαντικό στατιστικό στοιχεῖο: «Ἀκοῦμε τά μισά ἀπό ὅσα λέγονται, προσέχουμε τά μισά ἀπό ὅσα ἀκοῦμε, θυμόμαστε τά μισά ἀπό ὅσα προσέξαμε». Ἄρα ἀπό τά 40 λόγια μένουν στή μνήμη τά 5 (12,5%). Ὁπότε τό μάθημα στό Κατηχητικό πρέπει νά εἶναι ὅσο πιό ἑλκυστικό γίνεται, ὥστε νά μείνουν στή μνήμη τῶν παιδιῶν ὅσα περισσότερα διδάγματα γίνεται.
Τέσσερα σημεῖα ὑπογράμμισε ὁ εἰσηγητής, πού καλούμαστε νά γνωρίζουμε γιά τήν τέχνη τῆς Διδακτικῆς στό μάθημα τοῦ Κατηχητικοῦ:
Πρῶτον: Πρέπει νά προσεχuεῖ τό ἐπίπεδο κατανόησης, ἡ δεκτικότητα καί οἱ ἡλικίες τῶν παιδιῶν. Δέν λέμε σέ ὅλους τά ἴδια καί μέ τόν ἴδιο τρόπο. Ἀλλιῶς ὁ κατηχητής /τρια μπορεῖ νά λέει σωστά πράγματα, ἀλλά σέ λάθος παιδί, λάθος ὥρα - ἡλικία καί μέ λάθος τρόπο. Ἡ ἀρετή τῆς διάκρισης βοηθᾶ νά ἀποφευχθοῦν τέτοια λάθη.
Δεύτερον: Βοηθοῦν πολύ στό μάθημα τά σύντομα «παραδείγματα», οἱ ἀνεκδοτικές διηγήσεις. Αὐτά μένουν στό νοῦ τῶν παιδιῶν καί ὄχι τόσο ἡ θεωρητική ἀνάλυση τῶν ἐννοιῶν. Τά παραδείγματα ἀπό τούς Βίους τῶν Ἁγίων καί πῶς ἐξάσκησαν τίς ἀρετές βοηθοῦν περισσότερο ἀπό τήν θεωρητική ἀνάλυση τῶν ἀρετῶν. Δέν εἶναι τυχαῖο ὅτι ὁ Κύριος χρησιμοποιοῦσε παραβολές. Πρῶτα ἀναφέρουμε τήν ἰδέα πού θέλουμε νά τονίσουμε καί μετά τό παράδειγμα. Τρία ὡραῖα παραδείγματα δένουν πολύ ὄμορφα ἕνα μάθημα.
Τρίτον: Βοηθᾶ πολύ ἡ «αὐτοαποκάλυψη» τοῦ/τῆς κατηχητῆ/τριας. Προσωπικά του βιώματα στήν πνευματική ζωή, θετικά ἤ ἀρνητικά, ἐπηρεάζουν πολύ τά παιδιά, γιά τά ὁποῖα εἶναι πρόσωπο ἐπιρροῆς. Οἱ Ἅγιοι λένε πολλά προσωπικά βιώματα ὅταν χρειάζονται γιά νά βοηθήσουν. Ἀλλά καί αὐτό πρέπει νά γίνεται μέ διάκριση καί σοφία. Ἐπίσης μεγαλύτερη ἀκόμη ἐπίδραση ἀσκοῦν τά παραδείγματα - βιώματα τῶν ἄλλων παιδιῶν τῆς ἴδιας ἡλικίας, τῶν συμμαθητῶν τους στό Κατηχητικό! Ἡ «παρέα» ἀσκεῖ τεράστια ἐπίδραση.
Τέταρτον: Τό μάθημα νά μήν γίνεται μέ σημειώσεις ἀλλά «ἀπ’ ἔξω», ἀπό στήθους. Ἔτσι θά μπορεῖ νά βλέπει τίς ἀντιδράσεις τῶν παιδιῶν καθώς μιλᾶ καί νά παρεμβαίνει. Ὁ κατηχητής πρέπει νά βλέπει ὁλόγυρα ὅλα τά παιδιά, νά μήν βλέπει πρός μία κατεύθυνση, νά δίνει τό λόγο σέ ὅλα τά παιδιά ἄν γίνεται καί μάλιστα ὄχι τόσο στά παιδιά «τῆς Ἐκκλησίας» πού θά ποῦν αὐτά πού θέλει νά ἀκούσει αὐτός, ἀλλά στά παιδιά τά ἄλλα, πού ἴσως προκαλέσουν καί μιά πιό ἔντονη ἤ ἐνδιαφέρουσα συζήτηση.
Πέμπτον: Τό ὕφος πρέπει νά εἶναι ἁπλό, ἀνεπιτήδευτο, ὄχι πομπῶδες, ρητορικό. Ἡ φυσικότητα εἶναι ἀρετή. Ὁ ρυθμός ὁμιλίας αὐξομειώμενος σωστά καί ἡ χροιά ἤ ἡ ἔνταση τῆς φωνῆς ἐπίσης αὐξομειώμενη ἀνάλογα μέ τό θέμα, ὥστε νά μήν εἶναι τό μάθημα «κοιμήσικο – βαρετό - κουραστικό», ἀλλά ἐνδιαφέρον καί νά καθηλώνει τό παιδί.
Ἕκτον: Εἶναι σημαντικές οἱ κινήσεις τοῦ σώματος, δηλαδή ἡ γλώσσα τοῦ σώματος. Οὔτε ἀκινησία οὔτε ὑπερβολικές κινήσεις. Ἡ εἰκόνα, ἡ ὑποκριτική τέχνη κατά τή διήγηση, ἀσκεῖ ἰδιαίτερη «μαγεία». Ἡ εἰκόνα εἶναι χίλιες λέξεις. Ἡ σωστή θέση εἶναι τό 1,5 μέτρο ἀπόσταση ἀπό τά παιδιά. Ἡ καλύτερη θέση τῶν παιδιῶν εἶναι σέ ἡμικύκλιο.
Ἕβδομον: Τό συναίσθημα τοῦ/τῆς κατηχητῆ/τριας παίζει καθοριστικό ρόλο. Τό παιδί νά βλέπει ὅτι αὐτός/αὐτή πού μιλάει νιώθουν ὅσα λένε ἀληθινά, συγκινοῦνται, ἐνθουσιάζονται. Αὐτό δέν διδάσκεται σέ σχολές ρητορικῆς, εἶναι πηγαῖο βίωμα καρδιᾶς καί ἔτσι ἀγγίζει τίς καρδιές τῶν παιδιῶν. Πρέπει νά μιλᾶμε μέ καρδιά καί στήν καρδιά καί μέ ψυχή καί στήν ψυχή καί ὄχι ἁπλῶς στό νοῦ τῶν παιδιῶν.
* * *
Μετά τήν παρουσίαση ὑπῆρξε ἡ δυνατότητα γιά γόνιμο καί ἐποικοδομητικό διάλογο μέ τούς Κατηχητές καί τίς Κατηχήτριες. Ἀκολούθησε μικρή δεξίωση στή μεγάλη αἴθουσα τοῦ Πνευματικοῦ Κέντρου κάτωθεν τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ, ὅπου ἀναχωρώντας οἱ Κληρικοί καί οἱ Κατηχητές ἔλαβαν ὡς προσφορά τό βιβλίο «Ἡ ἀναπνοή τῆς ψυχῆς – Λόγοι περί προσευχῆς», πού περιέχει κείμενα περί προσευχῆς τῶν κορυφαίων Ὀρθόδοξων συγγραφέων π. Πλακίδα Deseille, π. Γεωργίου Φλωρόφσκυ καί π. Λέβ Ζιλέ (ἐκδ. Ἔαρ, 2024).