2005 : Τὀ ἅγιο Βάπτισμα

   Τό  μυστήριο τοῦ Βαπτίσματος ἀποτελεῖ τήν ἐκκλησιαστική πράξη μέ τήν ὁποία πραγματοποιεῖται ἡ ἐν Χριστῷ ἀναγέννησή μας. Εἶναι τό πρῶτο, τό εἰσαγωγικό μυστήριο τῆς ᾿Εκκλησίας. Βρίσκεται στήν ἀφετηρία τῆς ἐν Χριστῷ σωτηρίας τοῦ καθενός μας.

   Προϋποθέτει τήν πίστη μας. ῾Η πίστη μας στό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ καί ἡ ὁμολογία αὐτῆς τῆς πίστεως ἐκφράζει τήν προαίρεσή μας· τή θερμή καί σταθερή ἐπιθυμία μας νά γίνουμε μέτοχοι τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς καί σωτηρίας. Καί ἡ μυστηριακή πράξη τοῦ Βαπτίσματος μᾶς δίνει τή δυνατότητα νά γίνουμε κοινωνοί τῆς θείας δωρεᾶς. Μέτοχοι τῆς ζωῆς τοῦ Χριστοῦ. Μέλη τῆς ᾿Εκκλησίας. Πολίτες τῆς Βασιλείας τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος.

   Χωρίς νά πιστέψουμε στόν Χριστό, δέν μποροῦμε νά λάβουμε τό Βάπτισμα. ῾Η πίστη ἀποτελεῖ θεμελιώδη προϋπόθεση. ᾿Αλλά καί χωρίς τή συμμετοχή μας στό μυστήριο τοῦ Βαπτίσματος δέν μποροῦμε νά ἐπιτύχουμε τήν ἐν Χριστῷ ἀναγέννησή μας. ῎Αφεση ἁμαρτιῶν, ἐλευθερία ἀπό τήν ἐξουσία τοῦ διαβόλου, ζωή ἐν Χριστῷ, μετοχή στά χαρίσματα τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος, ὅλα αὐτά προϋποθέτουν τήν προσέλευσή μας στό ἅγιο Βάπτισμα. Μέ αὐτή τή σημασία κατανοοῦμε τόν λόγο τοῦ Κυρίου μας, «ὁ πιστεύσας καί βαπτισθείς σωθήσεται» (Μάρκ. 16,16).

   ῾Η θεολογική μας παράδοση καί ἡ ἐκκλησιαστική ἐμπειρία προσέδωσαν θεμελιώδη σημασία στό μυστήριο τοῦ Βαπτίσματος ἀπό αὐτά ἀκόμη τά ἀποστολικά χρόνια. Τό Βάπτισμά μας ἀποτελεῖ «λουτρόν παλιγγενεσίας» (Τίτ. 3, 5)· Μᾶς ἀναγεννᾶ «ἄνωθεν» (᾿Ιω. 3, 3)· «ἐξ ὕδατος καί Πνεύματος» (᾿Ιω. 3, 3, 5). ῾Η χάρη τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος ἁγιάζει τό ὕδωρ τῆς κολυμβήθρας καί τό ἀναδεικνύει «ὕδωρ ἀπολυτρώσεως, ὕδωρ ἁγιασμοῦ, καθαρισμόν σαρκός καί πνεύματος, ἄφεσιν παραπτωμάτων, φωτισμόν ψυχῆς, λουτρόν παλιγγενεσίας, ἀνακαινισμόν πνεύματος, υἱοθεσίας χάρισμα, ἔνδυμα ἀφθαρσίας, πηγήν ζωῆς».

   Τό Βάπτισμα συνεπάγεται πλήρη κατάδυση, βύθισμα τοῦ βαπτιζομένου στό ἁγιασμένο νερό. Κατά τή διδασκαλία τοῦ ἀποστόλου Παύλου
 * τό Βάπτισμα μᾶς κάνει «συμφύτους» μέ τόν θάνατο, μέ τήν ταφή καί τήν ᾿Ανάσταση τοῦ Χριστοῦ μας. ῾Η κατάδυση συμβολίζει τόν θάνατο καί τήν ταφή Του. Καί ἡ ἀνάδυση τήν ᾿Ανάστασή Του.
 * Μέ τό Βάπτισμά του ὁ ἄνθρωπος πεθαίνει ὡς πρός τήν ἁμαρτία καί γίνεται κοινωνός τῆς ζωῆς τοῦ Χριστοῦ.
 * Τό Βάπτισμα συνιστᾶ ἀπέκδυση καί θάνατο τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου καί ἐπένδυση τοῦ νέου ἀνθρώπου.
 * Διά τοῦ Βαπτίσματος ἀνήκουμε πλέον στόν Χριστό καί ἐντασσόμαστε στό σῶμα Του τήν ᾿Εκκλησία.

   «Σύμμορφος» ὁ βαπτισμένος μέ τόν Χριστό, ἐγκεντρισμένος στό θεανθρώπινο σῶμα τῆς ᾿Εκκλησίας, ἀρχίζει νά ζεῖ ὡς μία νέα, ἀναγεννημένη ὕπαρξη. Τό Βάπτισμα ἔτσι δέν εἶναι τό τέλος ἀλλά ἡ ἀφετηρία μιᾶς νέας πορείας· τό ξεκίνημα ἑνός ἀγώνα πιστότητας στήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ καί τό Εὐαγγέλιό Του· ἡ ἰσόβια προσπάθεια ἐνεργοῦ συμμετοχῆς στή ζωή τῆς ᾿Εκκλησίας, πού ὁδηγεῖ στήν τελείωσή μας, δηλαδή σ’ αὐτό πού ὀνομάζουμε ἁγιασμό καί θέωση τοῦ ἀνθρώπου.

   Δυστυχῶς, στίς μέρες μας, ἡ ἐκκοσμίκευση πού διαχέεται παντοῦ πλήττει καί τό μυστήριο τοῦ Βαπτίσματος. ῞Οπως καί ἄλλα μυστήρια ἔτσι καί τό Βάπτισμα στήν ἀντίληψη πολλῶν σημερινῶν χριστιανῶν εἶναι μιά ἰδιωτική-ἀτομική ὑπόθεση· μιά τελετή στήν ὁποία παρευρίσκονται, κατόπιν ἀτομικῆς προσκλήσεως, λίγοι συγγενεῖς καί φίλοι καί πού ἡ παρουσία τους ὀφείλεται σέ λόγους καθαρά κοινωνικούς.

   ῎Αλλοι ἐξισώνουν τό Βάπτισμα μέ τήν ὀνοματοδοσία. Βαπτίζουν τό παιδί τους γιά ν᾿ ἀποκτήσει ὄνομα! Νά ἔχει νουνό ἤ νουνά! Νά δέχεται δῶρα· δῶρα πού καθιέρωσαν οἱ κοινωνικές συνήθειες. ῎Η, ὅπως σκέπτονται ἄλλοι, τό βάπτισμα τοῦ παιδιοῦ τους προσφέρει τή δυνατότητα νά συσφίγξουν τίς φιλικές καί κοινωνικές σχέσεις τους μέ φίλους, γνωστούς ἤ συναδέλφους στόν χῶρο τῆς ἐργασίας τους.

   ῞Ολοι αὐτοί εἶναι καί παραμένουν ἀνυποψίαστοι γιά τή σημασία τοῦ μυστηρίου, τήν οὐσιώδη σχέση του μέ τό σῶμα τῆς ᾿Εκκλησίας, τή μυστική συνάφειά του μέ τήν ἐν Χριστῷ σωτηρία τοῦ κόσμου.

   ῾Η βαθύτερη αἰτία αὐτῆς τῆς κατάστασης εἶναι ἡ ἔλλειψη κατήχησης. Πολλοί ἀπό τούς σημερινούς πιστούς μας ἀγνοοῦν τίς οὐσιώδεις, τίς βασικές ἀλήθειες τῆς χριστιανικῆς πίστεως καί ζοῦν ἀποκομμένοι ἀπό τή λειτουργική ζωή τῆς ᾿Εκκλησίας. Εἶναι, λοιπόν, πολύ φυσικό τά σύμβολα καί ἡ ἱεροτελεστία τοῦ Βαπτίσματος νά τούς εἶναι ἀκατανόητα. ῎Αν σ’ αὐτά προσθέσουμε ἀκόμη τή δυσκολία νά κατανοοῦν τή γλώσσα τῆς λατρείας καί τήν προχειρότητα μέ τήν ὁποία μερικές φορές κι ἐμεῖς οἱ ἱερωμένοι τελοῦμε τό Βάπτισμα, τότε ἡ εἰκόνα τοῦ μυστηρίου στή συνείδηση τῶν πιστῶν παραμορφώνεται ἀκόμη περισσότερο.

   Βηματίζοντας ἤδη στήν τρίτη χριστιανική χιλιετία, εἶναι ἐπιτακτική ἀνάγκη νά ἐπανεύρουμε τή σημασία τοῦ μυστηρίου τοῦ Βαπτίσματος :
 * νά συνειδητοποιήσουμε τό βαθύτερο νόημά του·
 * νά κατανοήσουμε τήν κεντρική θέση πού ἔχει στή ζωή της ᾿Εκκλησίας ἀλλά καί στήν προσωπική ζωή τοῦ κάθε πιστοῦ·
 * νά μαθητεύσουμε στήν τελετουργία του καί τό θεολογικό νόημα τῶν συμβόλων του.

   ῾Η εὐθύνη τῶν ποιμένων τῆς ᾿Εκκλησίας εἶναι μεγάλη. Καί τό χρέος τους συνίσταται στό νά βοηθήσουν τούς σημερινούς πιστούς νά ἀνακαλύψουν τό νόημα τοῦ Βαπτίσματος καί νά ζήσουν τή δύναμη τῆς βαπτισματικῆς τελετουργίας. Καί γιά νά γίνει αὐτό χρειάζεται
 * νά ζωντανέψει ὁ κατηχητικός μας λόγος·
 * νά ἀνακαινιστεῖ ἡ λειτουργική μας πράξη·
 * νά ἐμπλουτιστεῖ ἡ βαπτισματική μας ἐμπειρία.

   «Αὐτό πού πρέπει νά γίνει», ἐπισημαίνει ὁ μακαριστός π. ᾿Αλέξανδρος Σμέμαν, «ἔχοντας τό Βάπτισμα ὡς αὐταπόδεικτη ἀφετηρία, εἶναι νά συντεθοῦν ἡ διδασκαλία καί ἡ ἐμπειρία τῆς ᾿Εκκλησίας, ὅπως ἀποκαλύπτεται καί μεταδίνεται στή λατρεία της, ὥστε ἡ διδασκαλία νά γίνει ἡ ἐξήγηση αὐτῆς τῆς ἐμπειρίας καί ἡ λατρεία ἡ πλήρωση τῆς πίστης».

   ᾿Αφιερώνοντας τό ἐφετινό ἡμερολόγιο τῆς ῾Ιερᾶς Μητροπόλεώς μας στό μεγάλο μυστήριο τοῦ Βαπτίσματος, εὐχόμαστε ν᾿ ἀποτελέσει ἕνα μικρό λιθαράκι στήν ἱερή αὐτή προσπάθεια.