Ὁ Μέγας Ἑσπερινός τῶν Χριστουγέννων
Τό ἑσπέρας τῆς παραμονῆς τῶν Χριστουγέννων, Κυριακή 24 Δεκεμβρίου, τελέσθηκε μέ κάθε ἱεροπρέπεια στόν Καθεδρικό Ἱερό Ναό τῆς Ἁγίας Φωτεινῆς Νέας Σμύρνης, ὁ Μέγας Πανηγυρικός Ἀρχιερατικός Ἑσπερινός τῆς ἑορτῆς τῶν Χριστουγέννων.
Ὁμιλητής ἦταν ὁ Πανοσιολογιώτατος Ἀρχιμανδρίτης π. Νικόλαος Πουλάδας, Ἐφημέριος τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ τοῦ Ἁγίου Σώστη Νέας Σμύρνης. Ἀναφέρθηκε στήν ὁμιλία του στήν ταπείνωση τοῦ Θεοῦ κατά τό μυστήριο τῆς σαρκώσεως τοῦ Λόγου, καί κατόπιν ἀναφέρθηκε στούς τρόπους μέ τούς ὁποίους ὀφείλουμε νά βιώνουμε τήν ταπείνωση τοῦ Θεοῦ.
Εἰδικότερα, ἐπισήμανε τήν ταπείνωση τοῦ Θεοῦ πού σήμερα καλούμαστε νά βιώσουμε μέ τή φτωχή ἀνθρώπινη λογική μας. Ὁ Θεός χαμήλωσε τά οὐράνια καί κατέβηκε στή γῆ, ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ, ὁ Χριστός «ἀπαρχή ὤν τῆς ἀνθρωπότητος», καί ὡραιότατα ὁ προφητάναξ Δαβίδ τό γράφει: «Ἔκλινεν οὐρανούς καί κατέβη» (Ψαλμ. 17,10). Χριστούγεννα δηλαδή σημαίνει θεία συγκατάβαση πρός τό ἀνθρώπινο γένος, αὐτή τήν ταπείνωση ὀφείλουμε νά κατανοήσουμε.
Κατόπιν, ὁ ἱερός Δαμασκηνός γράφει πολύ χαρακτηριστικά: «Τό ἀταπείνωτον αὐτοῦ ὕψος ἀταπεινώτως ταπεινώσας, συγκαταβαίνει τοῖς ἑαυτοῦ δούλοις συγκατάβασιν ἄφραστον καί ἀκατάληπτον. Καί Θεός ὤν τέλειος, ἄνθρωπος τέλειος γίνεται». Αὐτό συμβαίνει βέβαια χωρίς νά σμικρυνθεῖ ἡ Θεότητα. Προσλαμβάνει ὁλόκληρη τήν ἀνθρώπινη φύση, χωρίς τήν ἁμαρτία.
Κατά τήν ἡμέρα τῶν Χριστουγέννων «ὁ Λόγος σάρξ ἐγένετο» (Ἰωάν. 1,14). Αὐτή εἶναι ἡ πρώτη καί ἡ μεγαλύτερη χαρμόσυνη ἀγγελία, τό πιό μεγάλο «εὐαγγέλιο», καθώς δέν γράφει ὁ Εὐαγγελιστής ὅτι ὁ Λόγος ἔγινε ἄνθρωπος, ἀλλά χῶμα, γῆ. Κι ὅπως ἐπίσης συμπληρώνει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, «ἑαυτόν ἐκένωσε» (Φιλιπ. 2, 7). Ὁ Χριστός καί Λόγος ἐκένωσεν ἑαυτόν, δέν κενώθηκε, ἀλλά ὁ ἴδιος κένωσε τόν ἑαυτό του, ἀποστέρησε θεληματικά τόν ἑαυτό του ἀπό ὅλα τά θεϊκά γνωρίσματα, ἄδειασε ἑαυτόν. Αὐτή ἡ κένωση τοῦ Χριστοῦ φτάνει μέχρι θανάτου, ταπείνωσε τόσο τόν ἑαυτό του πού γίνεται ὑπήκοος καί τοῦ σταυρικοῦ θανάτου.
Ἐπιπλέον, ὁ ἴδιος ὁ Χριστός λέει: «Μάθετε ἀπ᾿ ἐμοῦ, ὅτι πρᾷός εἰμι καί ταπεινός τῇ καρδίᾳ, καί εὑρήσετε ἀνάπαυσιν ταῖς ψυχαῖς ὑμῶν» (Ματθ. 11,29), μάθετε ἀπό μένα τόν Ἴδιο ὅτι εἶμαι πράος καί ταπεινός κατά τήν καρδία καί θά βρεῖτε τότε ἀνάπαυση καί εἰρήνη στίς ψυχές σας. Ἀκόμη, ὁ Χριστός «λαβών λέντιον διέζωσεν ἑαυτόν... καί ἤρξατο νίπτειν τούς πόδας τῶν μαθητῶν καί ἐκμάσσειν τῷ λεντίῳ ᾧ ἦν διεζωσμένος» (Ἰωάν. 13, 4-5), γιά νά πεῖ κατόπιν στούς μαθητές του «ὑπόδειγμα γάρ δέδωκα ὑμῖν, ἵνα καθώς ἐγώ ἐποίησα ὑμῖν, καί ὑμεῖς ποιῆτε» (στίχ. 15).
Ἐπιπροσθέτως ὁ Ὁμιλητής ἀνέφερε ὅτι «οὐδέν ταπεινοφροσύνης ἴσον», ὅπως λέει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος. Καί ὁ Ἰσαάκ ὁ Σύρος, σέ κείμενό του γράφει: «Ὅπως ἡ σκιά ἀκολουθεῖ τό σῶμα, ἔτσι καί τήν ταπεινοφροσύνη τήν ἀκολουθεῖ τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ. Ἡ ταπεινοφροσύνη εἶναι ἡ στολή τῆς Θεότητας. Ἐπειδή ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ Πατέρα, πού ἔγινε ἄνθρωπος ἐπάνω στή γῆ, αὐτήν ντύθηκε καί ἔζησε μαζί μας». Ἡ στολή τῆς Θεότητας εἶναι τά ράκη, τά κουρέλια μέ τά ὁποῖα σπαργανώθηκε: «Ῥάκει καθάπερ βροτός σπαργανοῦται, ὁ τῇ οὐσίᾳ ἀναφής», ὅπως ψάλλουμε αὐτές τίς ἡμέρες.
Στή συνέχεια ὁ π. Νικόλαος ἀνέφερε πώς ἄν «ὁ Θεός ἀγάπη ἐστί», σήμερα μποροῦμε νά δώσουμε τόν ὁρισμό ὅτι «ὁ Θεός ταπείνωση ἐστί». Καί μάλιστα ἡ αὐτοταπείνωση καί συνάμα ἡ ἄκρα ταπείνωση. Γιατί σκέψου, λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, πόσο σπουδαῖο εἶναι νά βλέπεις τόν ἥλιο νά κατεβαίνει ἀπ’ τόν οὐρανό καί νά βαδίζει πάνω στή γῆ, καί ἀπό ἐκεῖ νά στέλνει τίς ἀκτίνες Του σέ ὅλα τά δημιουργήματα. Καί ἄν θά προκαλοῦσε ἔκπληξη σ’ ὅλους ἐκείνους πού θά ἔβλεπαν νά συμβαίνει αὐτό μέ τόν αἰσθητό ἥλιο, σκέψου, σέ παρακαλῶ, καί συλλογίσου τώρα, πόσο μεγαλειῶδες εἶναι νά βλέπουμε τόν Ἥλιο τῆς δικαιοσύνης νά ἀποστέλλει ἀπό τό ἀνθρώπινο σῶμα Του τίς ἀκτίνες Του καί νά φωτίζει τίς ψυχές μας!
Γι’ αὐτό ὁ Χριστός ἔκρυψε τή δόξα του μέ τή σάρκα. Ἔζησε σύμφωνα μέ τό ἀρχαιοελληνικό ἀπόφθεγμα «λάθε βιώσας», πού σημαίνει ζῆσε κρυφά, ζῆσε ἐν κρυπτῷ ἤ στήν ἀφάνεια, καί κατ’ ἐπέκταση, ζῆσε ἀπαρατήρητος καί χωρίς νά προβάλλεσαι. Ἔτσι, ψάλλουμε κι ἐμεῖς: «Λαθών ἐτέχθης ὑπό τό Σπήλαιον»! Μόνον οἱ ποιμένες τόν εἶδαν ἀπό ὅλη τή Βηθλεέμ καί τήν Ἰουδαία, διότι ἦταν ταπεινοί, ἀκενόδοξοι, ἀνυπερήφανοι. Ἀντίθετα, ὁ ἐγωιστής δέν μπορεῖ νά γιορτάσει Χριστούγεννα διότι δέν διαθέτει τήν ταπείνωση.
Κι ἐμεῖς σήμερα καλούμαστε νά ἐνστερνισθοῦμε τήν ταπείνωση τοῦ Θεοῦ μέ τούς ἀκόλουθους τρόπους:
(α) Ταπείνωση ἀπέναντι στόν Θεό. Αὐτό σημαίνει ὑπακοή στό Εὐαγγέλιό Του, διότι τό Εὐαγγέλιο τοῦ Χριστοῦ εἶναι φῶς πού φωτίζει τή ζωή μας καί μᾶς καθοδηγεῖ στήν ἐγκόσμια πορεία μας. Χωρίς τή γνώση τοῦ Εὐαγγελίου οἱ ἄνθρωποι δέν γνωρίζουμε ποιοί εἴμαστε, ἀπό ποῦ ἐρχόμαστε, πῶς ὀφείλουμε νά ζοῦμε, γιά ποῦ κατευθυνόμαστε.
(β) Ταπείνωση ἀπέναντι στόν ἑαυτό μου. Ἄς μήν ξεχνᾶμε τόν λόγο τοῦ Κυρίου μας: «Ὅταν ποιήσητε πάντα τά διαταχθέντα ὑμῖν, λέγετε ὅτι δοῦλοι ἀχρεῖοί ἐσμεν, ὅτι ὅ ὠφείλομεν ποιῆσαι πεποιήκαμεν» (Λουκ. 17,10). Δηλαδή νά νιώθω τή φτώχεια μου, τήν ἀνεπάρκειά μου. Χρειαζόμαστε βαθιά αὐτογνωσία, πού γεννιέται ἀπό τήν ταπείνωση. Κι ἀπόψε ὁ καθένας μπροστά στή φάτνη νά λέει πώς δέν εἶμαι τίποτα.
(γ) Ταπείνωση ἀπέναντι στούς ἀδελφούς μας. Αὐτό σημαίνει νά θεωροῦμε τούς ἄλλους καλύτερους καί ἀνώτερους ἀπό τόν ἑαυτό μας. Ἐγώ εἶμαι πιό κάτω ἀπό τούς ἄλλους. Ἄλλωστε, κάθε φορά πρίν νά κοινωνήσουμε, ὁμολογοῦμε στήν ἀκολουθία τῆς θείας Μεταλήψεως «ὅτι ἄλλος, ὡς ἐγώ, οὐκ ἔπταισέ σοι, οὐδέ ἔπραξε τάς πράξεις, ἅς ἐγώ κατειργασάμην». Συνεχή λοιπόν συναίσθηση ὅτι ὅλοι εἶναι καλύτεροι καί ἀνώτεροι ἀπό ἐμένα.
Τέλος, ὁ Ὁμιλητής τόνισε ὅτι χρειάζεται νά γίνουμε ὅλοι μας νήπια, νά γίνουμε παιδιά. Πολλοί λένε ὅτι τά Χριστούγεννα εἶναι ἡ γιορτή τῶν παιδιῶν. Ὄχι, εἶναι ἡ γιορτή τῶν μεγάλων, πού πρέπει νά γίνουν σάν τά παιδιά στήν ταπείνωση. Τότε μόνον ἡ καρδιά μας θά γίνει μιά μικρή φάτνη, γιά νά ὑποδεχθεῖ τόν ταπεινό νεογέννητο Χριστό.
Προσκεκλημένοι στόν Ἑσπερινό τῶν Χριστουγέννων ἦταν ὅλοι οἱ Χριστιανοί τῆς Ἐνορίας, ἀλλά καί τῶν ὅμορων Ἐνοριῶν, πού εἶχαν τή δυνατότητα νά συμμετάσχουν καί νά προσευχηθοῦν μαζί γιά τό κορυφαῖο, μοναδικό καί κοσμοσωτήριο γεγονός τῆς ἐνανθρώπησης τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ.
Στόν Καθεδρικό ναό, κατάμεστο ἀπό πιστούς καί τούς κληρικούς τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας, χοροστάτησε ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Συμεών, ὁ ὁποῖος χαρακτήρισε εὐλογημένη βραδιά τή νύχτα τῶν Χριστουγέννων, γιά τό μυστήριο τῆς παρουσίας τοῦ Χριστοῦ μας στόν κόσμο, τό ὁποῖο –ὅπως ἐπισήμανε ὁ π. Νικόλαος– δέν προσεγγίζεται καί δέν βιώνεται παρά μόνον μέσα ἀπό τό μονοπάτι τῆς ταπεινώσεως! Ταπεινοί λοιπόν ὅλοι μας, ἐνδεδυμένοι μέ τή μεγάλη αὐτή ἀρετή, πού μᾶς ἐπιτρέπει νά ἔχουμε ἔνοικο τόν Χριστό στίς καρδιές μας, ὁδηγό μέσα στή ζωή μας. Ἀλλιῶς τά Χριστούγεννα θά περάσουν, καί δέν μείνει ἀπολύτως τίποτα μέσα μας!