26 Φεβ2012
Ο ΚΑΤΑΝΥΚΤΙΚΟ- ΣΥΓΧΩΡΗΤΙΚΟΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΣ στήν Ἁγία Φωτεινή Νέας Σμύρνης
Ο ΚΑΤΑΝΥΚΤΙΚΟΣ - ΣΥΓΧΩΡΗΤΙΚΟΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΣ
στήν Ἁγία Φωτεινή Νέας Σμύρνης
στήν Ἁγία Φωτεινή Νέας Σμύρνης
Μέσα σέ κλίμα βαθιᾶς κατανύξεως καί μεγάλης εὐλάβειας τελέσθηκε τό ἑσπέρας τῆς Κυριακῆς τῆς Τυρινῆς, 26 Φεβρουαρίου, στόν Ἱερό Μητροπολιτικό Ναό τῆς ἁγίας Φωτεινῆς Νέας Σμύρνης ὁ Κατανυκτικός-συγχωρητικός Ἑσπερινός. Πρόκειται γιά τόν Ἑσπερινό μέ τόν ὁποῖο οὐσιαστικά ἀρχίζει ἡ κατ’ ἐξοχήν ἱερή περίοδος, ἡ ἱερότερη χρονική περίοδος καί ἡ καρδιά τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἔτους, ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστή.
Μέ τήν εἴσοδό μας στόν Καθεδρικό ἱερό Ναό, κάθε πιστός ἔπαιρνε τό καλαίσθητο φυλλάδιο πού περιεῖχε ὁλόκληρη τήν ἀκολουθία τοῦ κατανυκτικοῦ Ἑσπερινοῦ, ὥστε νά παρακολουθήσει μέ εὐλάβεια καί κατ’ ἔννοιαν τή μοναδική σέ βάθος καί ὡραιότητα ἀκολουθία. Μετά τήν Εἴσοδο καί τό «Φῶς ἱλαρόν ἁγίας δόξης», οἱ Ἱερεῖς ἄφησαν τά λαμπερά τους ἄμφια, γιά νά ἐνδυθοῦν τά σκουρόχρωμα γιά τό «συνεσκιασμένον καί πενθηρόν καί μυστικόν» τῆς κατανυκτικῆς αὐτῆς περιόδου. Τότε εἶναι πού ἀκούστηκε καί τό Μέγα προκείμενον (σέ Ἦχο πλ. δ'), ὡς κραυγή τοῦ πιστοῦ γεμάτη ἐλπίδα καί φῶς μέσα στό σκοτάδι καί τήν ἀπογοήτευση:
«Μή ἀποστρέψῃς τό πρόσωπόν σου
ἀπό τοῦ παιδός σου, ὅτι θλίβομαι·
ταχύ ἐπάκουσόν μου· πρόσχες
τῇ ψυχῇ μου, καί λύτρωσαι αὐτήν».
Ἡ ἀκολουθία τοῦ Ἑσπερινοῦ προχώρησε καί πρίν ἀπό τό «Νῦν ἀπολύεις» ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Συμεών ἐξεφώνησε τήν πρώτη Ὁμιλία τῶν κατανυκτικῶν Ἑσπερινῶν τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς μέ θέμα «Ὁ ἀγώνας γιά τήν κατάκτηση τῶν χριστιανικῶν ἀρετῶν» (παραθέτουμε ἀκολούθως ὁλόκληρη τήν ὁμιλία τοῦ Σεβασμιωτάτου).
Στό τέλος τοῦ πρώτου αὐτοῦ κατανυκτικοῦ Ἑσπερινοῦ, ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Συμεών, ὁ ἱερός Κλῆρος καί ὁ πιστός λαός τῆς Νέας Σμύρνης ζητήσαμε συγχώρηση ὁ ἕνας ἀπό τόν ἄλλο καί εὐχηθήκαμε νά εἶναι καλή καί εὐλογημένη καί ἡ ἐφετινή Μεγάλη Τεσσαρακοστή.
Μέ τήν εἴσοδό μας στόν Καθεδρικό ἱερό Ναό, κάθε πιστός ἔπαιρνε τό καλαίσθητο φυλλάδιο πού περιεῖχε ὁλόκληρη τήν ἀκολουθία τοῦ κατανυκτικοῦ Ἑσπερινοῦ, ὥστε νά παρακολουθήσει μέ εὐλάβεια καί κατ’ ἔννοιαν τή μοναδική σέ βάθος καί ὡραιότητα ἀκολουθία. Μετά τήν Εἴσοδο καί τό «Φῶς ἱλαρόν ἁγίας δόξης», οἱ Ἱερεῖς ἄφησαν τά λαμπερά τους ἄμφια, γιά νά ἐνδυθοῦν τά σκουρόχρωμα γιά τό «συνεσκιασμένον καί πενθηρόν καί μυστικόν» τῆς κατανυκτικῆς αὐτῆς περιόδου. Τότε εἶναι πού ἀκούστηκε καί τό Μέγα προκείμενον (σέ Ἦχο πλ. δ'), ὡς κραυγή τοῦ πιστοῦ γεμάτη ἐλπίδα καί φῶς μέσα στό σκοτάδι καί τήν ἀπογοήτευση:
«Μή ἀποστρέψῃς τό πρόσωπόν σου
ἀπό τοῦ παιδός σου, ὅτι θλίβομαι·
ταχύ ἐπάκουσόν μου· πρόσχες
τῇ ψυχῇ μου, καί λύτρωσαι αὐτήν».
Ἡ ἀκολουθία τοῦ Ἑσπερινοῦ προχώρησε καί πρίν ἀπό τό «Νῦν ἀπολύεις» ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Συμεών ἐξεφώνησε τήν πρώτη Ὁμιλία τῶν κατανυκτικῶν Ἑσπερινῶν τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς μέ θέμα «Ὁ ἀγώνας γιά τήν κατάκτηση τῶν χριστιανικῶν ἀρετῶν» (παραθέτουμε ἀκολούθως ὁλόκληρη τήν ὁμιλία τοῦ Σεβασμιωτάτου).
Στό τέλος τοῦ πρώτου αὐτοῦ κατανυκτικοῦ Ἑσπερινοῦ, ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Συμεών, ὁ ἱερός Κλῆρος καί ὁ πιστός λαός τῆς Νέας Σμύρνης ζητήσαμε συγχώρηση ὁ ἕνας ἀπό τόν ἄλλο καί εὐχηθήκαμε νά εἶναι καλή καί εὐλογημένη καί ἡ ἐφετινή Μεγάλη Τεσσαρακοστή.
* * *
Ο ΑΓΩΝΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ
ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΩΝ ΑΡΕΤΩΝ
Ὁμιλία τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Νέας Σμύρνης κ. ΣυμεώνΤΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΩΝ ΑΡΕΤΩΝ
κατά τόν Κατανυκτικό-Συγχωρητικό Ἑσπερινό τῆς Κυριακῆς τῆς Τυρινῆς
(Ἁγία Φωτεινή Νέας Σμύρνης, 26 Φεβρουαρίου 2012)
Διφυής, ἀγαπητοί Πατέρες καί ἀδελφοί, εἶναι ὁ χαρακτήρας τοῦ πνευματικοῦ ἀγώνα πού διεξάγουμε οἱ χριστιανοί· τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς στό σύνολό της, θά προσθέταμε. Ἡ μία πλευρά, ἡ μία ὄψη εἶναι ὁ πόλεμος κατά τῆς ἁμαρτίας καί τῶν παθῶν. Ἡ ἄλλη, ἡ δεύτερη, εἶναι ὁ ἀγώνας, ἡ προσπάθεια νά κατακτήσουμε τίς χριστιανικές ἀρετές.
Τόν διπλό αὐτό ἀγώνα ὡς χρέος καί σκοπό ζωῆς, ὁ Ψαλμωδός τόν συμπεριέλαβε σ᾽ ἕνα θαυμάσιο στίχο τοῦ 33ου ψαλμοῦ του, τόν ὁποῖο ἐπαναλαμβάνει καί ὁ ἀπόστολος Πέτρος στήν Α’ Καθολική ἐπιστολή του (Α’ Πέτρ. 3,14) : «Ἔκκλινον ἀπό κακοῦ καί ποίησον ἀγαθόν» (Ψαλμ. 33,14). Δηλαδή, ἀπομακρύνσου ἀπό κάθε εἴδους κακό, καί κάνε τό καλό.
Ἄρνηση καί κατάφαση, λοιπόν, οἱ δύο ὄψεις τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς. Ἄρνηση εἶναι τό ΜΗ καί τό ΟΧΙ, οἱ ἀπαγορεύσεις, ἄν θέλετε, τοῦ θείου νόμου. Πέρα ὅμως ἀπό τό ΜΗ καί τό ΟΧΙ, ὑπάρχει τό ΝΑΙ, ἡ κατάφαση, τό θετικό περιεχόμενο τῆς εὐαγγελικῆς διδαχῆς. Ἀσφαλῶς ἀγωνιζόμαστε γιά τήν ἀποφυγή τοῦ κακοῦ, τήν ἀποδέσμευσή μας ἀπό τήν πολύμορφη ἁμαρτία καί τά διάφορα πάθη. Παράλληλα ὅμως καί ἀξεχώριστα, ἀγωνιζόμαστε νά ἀνταποκριθοῦμε καί στό θετικό περιεχόμενο τοῦ Εὐαγγελίου τῆς σωτηρίας. Νά τηρήσουμε τίς εὐαγγελικές ἐπιταγές. Νά ἀποκτήσουμε τίς χριστιανικές ἀρετές.
Τόν διπλό τοῦτο στόχο τῆς κατά Χριστόν ζωῆς μᾶς ἐπισημαίνει καί ὁ ἀπόστολος Παῦλος μέ μιά ἄλλη διατύπωση στό ἀποστολικό ἀνάγνωσμα, πού ἀκούσαμε σήμερα τό πρωί στή θεία Λειτουργία. Οἱ χριστιανοί ἀγωνιζόμαστε νά «ἀποθέσουμε», νά πετάξουμε ἀπό πάνω μας τά ἔργα τοῦ σκότους καί νά περιβληθοῦμε τά ὅπλα τοῦ φωτός· δηλαδή τά φωτεινά ἔργα τῆς ἀρετῆς (Ρωμ. 13,12).
Ἄν ὁ διπλός τοῦτος ἀγώνας ἀποτελεῖ τό οὐσιῶδες καί σταθερό περιεχόμενο τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς, ὁ ἀγώνας αὐτός γίνεται ἀκόμη πιό ἀποφασιστικός καί ἔντονος κατά τήν ἱερή περίοδο τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, στήν ὁποία μᾶς εἰσάγει ἡ ἀποψινή βραδιά· ὁ Κατανυκτικός ἑσπερινός τῆς καταλλαγῆς καί τῆς συγγνώμης.
Ἡ ἐν Χριστῷ ζωή στή βαθύτερη ὑπόστασή της εἶναι ἀσκητική. Ἀγώνας κατά τῶν παθῶν, ἀλλά καί ἀγώνας γιά τήν κατάκτηση τῶν ἀρετῶν. Καί τόν ἀγώνα αὐτό δέν τόν διεξάγουμε μόνοι μας ἀλλά μέ τήν παρουσία, τή χάρη καί τή δύναμη τοῦ Κυρίου.
Ἡ χριστιανική ζωή δέν ἀποτελεῖ ἀτομικό κατόρθωμα ἀλλά δωρεά τοῦ Θεοῦ. Εἶναι μιά πνευματική καρποφορία πού ἐνεργεῖ στή ζωή μας, στή ζωή τῶν μελῶν τῆς Ἐκκλησίας, τό Ἅγιο Πνεῦμα. Θεμέλιο τῆς ἐν Χριστῷ ἀσκήσεως εἶναι ἡ θεανθρώπινη συνεργασία. Οἱ ἄνθρωποι προσφέρουμε τή θέλησή μας. Καταθέτουμε τή μετάνοιά μας. Διαδηλώνουμε τόν πόθο καί τή διάθεσή μας. Συνεισφέρουμε τό δάκρυ καί τόν ἱδρώτα μας.
Καί ὁ Θεός συγκαταβαίνει στήν ἀδυναμία μας καί μᾶς ἐνδυναμώνει. Μᾶς χαριτώνει. Μᾶς ἐμπνέει. Μᾶς φωτίζει. Μᾶς χορταίνει μέ τήν ἀγάπη Του. Καί μᾶς πλουτίζει μέ τίς θεῖες δωρεές Του κατά τό μέτρο τῆς μετανοίας μας, τῆς δίψας τῆς καρδιᾶς μας, τῆς αὐτοπαράδοσής μας στή θεία χειραγωγία Του.
Ὅπως θά θυμᾶστε, πέρυσι κεντρικό θέμα τῶν ἑσπερινῶν ὁμιλιῶν τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς ἐδῶ στόν Μητροπολιτικό Ναό μας ἦταν ὁ ἀγώνας κατά τῶν παθῶν. Ἐφέτος, σύν Θεῷ, θά εἶναι ὁ ἀγώνας γιά τήν ἀπόκτηση τῶν χριστιανικῶν ἀρετῶν.
* * *
1. Τί ἀκριβῶς εἶναι ἡ ἀρετή; Τί ἐννοοῦμε χρησιμοποιώντας αὐτόν τόν ὅρο; Ξεκινώντας ἀπό τόν ἀρχαῖο κόσμο καί μάλιστα ἀπό τούς σοφούς προγόνους μας, ἀρετή εἶναι ἡ ἠθική τελειότητα· ἡ πραγμάτωση τοῦ ἀγαθοῦ στή ζωή τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν ἀγώνα πού διεξάγει καί τόν κόπο πού καταβάλλει.
Κατά τόν Πλάτωνα «ἡ ἀρετή εἶναι ὀμορφιά και ὑγεία τῆς ψυχῆς, ἐνῶ ἡ κακία εἶναι ἀρρώστια, ἀσχημία καί ἀδυναμία» (Πολιτεία 444Ε). «Οὐδέν κτῆμα σεμνότερον οὐδέ βεβαιότερόν ἐστι» ἀπό τήν ἀρετή, ἀποφαίνεται ὁ Ἰσοκράτης (Πρός Δημόνικον 6). Δηλαδή, κανένα ἀπόκτημα δέν εἶναι τόσο σεβαστό καί τόσο ἀσφαλές ὅσο ἡ ἀρετή. «Ὅλο τό χρυσάφι, πού βρίσκεται πάνω στή γῆ καί κάτω ἀπ᾽ αὐτήν, δέν ἔχει τήν ἀξία τῆς ἀρετῆς» (Πλάτων, Νόμοι 728Α).
Ἰδανικό, λοιπόν, ἡ ἀρετή γιά τόν ἄνθρωπο κατά τούς ἀρχαίους. Σκοπός ζωῆς. Πολύτιμο ἀπόκτημα τό ὁποῖο ὅμως προϋποθέτει τόν ἀγώνα καί τόν κόπο πού οἱ ἄνθρωποι χρειάζεται νά καταβάλουμε. «Ἀρετά πολύμοχθε γένει βροτείῳ, θήραμα κάλλιστον βίῳ», διακηρύσσει ὁ Ἀριστοτέλης. Δηλαδή: Ἀρετή, πού γίνεσαι κτῆμα στό γένος τῶν ἀνθρώπων ἔπειτα ἀπό πολλούς μόχθους, ἐσύ εἶσαι τό ὡραιότερο κυνήγι στή ζωή μας (Ἀνθ. Στοβαίου Α,12).
Ἡ κατάκτηση τῆς ἀρετῆς, ὅπως καί ἡ ἐπιλογή τοῦ δρόμου τῆς κακίας, ἐξαρτᾶται ἀπό μᾶς. Τήν ἐλεύθερη βούλησή μας. Ἐμεῖς ἀποφασίζουμε κι ἐμεῖς ἐπιλέγουμε. Κατά τόν σοφό Ἀριστοτέλη «ἐφ᾽ ἡμῖν ἡ ἀρετή, ὁμοίως δέ καί ἡ κακία». Ἡ ἀρετή, δηλαδή, εἶναι πράγμα πού ἐξαρτᾶται ἀπό τή δική μας θέληση ὅπως καί ἡ κακία (Ἠθικά Νικομάχεια 1113β).
Κατά τόν Ἰσοκράτη ἡ ἀρετή πού μέ τόν ἀγώνα του ἀποκτᾶ ὁ ἄνθρωπος, εἶναι ἀγαθό πού κανείς δέν μπορεῖ νά τοῦ ἀφαιρέσει. «Ἡ ἀρετή, ὅσοι τήν ἔχουν ἀποκτήσει, παραμένει σύντροφός τους μέχρι τά γηρατειά· εἶναι καλύτερη ἀπό τόν πλοῦτο καί χρησιμότερη ἀπό τήν εὐγενική καταγωγή» (Πρός Δημόνικον 7-8).
2. Προσεγγίζοντας τήν ἀρετή ἀπό χριστιανική σκοπιά καί φωτίζοντάς την μέ τό φῶς τῆς πνευματικῆς διδασκαλίας τῆς Ἐκκλησίας, ἀρετή εἶναι ὄχι ἁπλῶς ἡ ἠθική, ἀλλά ἡ χριστιανική τελειότητα. Κατ᾽ ἀρετήν βίος γιά μᾶς τούς χριστιανούς εἶναι ἡ ἐν Χριστῷ ζωή· ὁ πνευματικός ἀγώνας πού ἀναλαμβάνουμε νά διεξαγάγουμε ὄχι ἁπλῶς γιά νά συμμορφωθοῦμε μέ τούς κανόνες μιᾶς κοινωνικῆς καί φιλοσοφικῆς ἠθικῆς, πού θέσπισαν ἄνθρωποι καί πού μεταβάλλονται ἀπό ἐποχή σέ ἐποχή, ἀλλά γιά ν᾽ ἀνταποκριθοῦμε στό αἰώνιο θέλημα τοῦ Θεοῦ πού μᾶς ἀποκαλύφθηκε «ἐν προσώπῳ Ἰησοῦ Χριστοῦ» (Β’ Κορ. 4,6).
Τό κακό γιά μᾶς τούς χριστιανούς εἶναι πολύ συγκεκριμένο, εἶναι ἡ ἁμαρτία. Καί τό ἀγαθό ἡ ἀρετή, πού σημαίνει «τό διά παντός ἀρέσκειν Θεῷ» κατά τόν Χρυσόστομο. Ὁ ἅγιος Νεῖλος ὁ Ἀσκητής μᾶς διδάσκει ὅτι ὁ ἄρτος ἀποτελεῖ τήν τροφή τοῦ σώματος καί ἡ ἀρετή τήν τροφή τῆς ψυχῆς (Λόγος περί Προσευχῆς ρα’, Φιλ. Α’ 185).
Ἐπικαλοῦμαι καί πάλι τόν ἅγιο Ἰωάννη τόν Χρυσόστομο. Ἐρωτᾶ : «Τί ἐστιν ἀρετή ἀνθρώπου;». Καί ἀπαντᾶ : «Ἡ τῶν ἀληθῶν δογμάτων ἀκρίβεια καί ἡ κατά τόν βίον ὀρθότης». Αὐτό σημαίνει πώς γιά ν᾽ ἀποκτήσουμε τίς χριστιανικές ἀρετές δέν ἀγωνιζόμαστε μόνοι· ἀτομικά. Ἔξω καί μακριά ἀπό τήν Ἐκκλησία. Ζοῦμε μέσα στήν Ἐκκλησία ὡς ὀργανικά μέλη της. Ἔχουμε τήν ἀκριβῆ πίστη τῆς Ἐκκλησίας. Καί ἀγωνιζόμαστε κοντά καί δίπλα στούς ἀδελφούς μας χριστιανούς. Κανείς δέν μπορεῖ νά προοδεύσει πνευματικά, ν᾽ ἀποκτήσει τίς χριστιανικές ἀρετές ἀγνοώντας τούς ἀδελφούς του καί ἀπομακρυνόμενος ἀπό τήν κοινωνία τοῦ σώματος τῆς Ἐκκλησίας.
Οἱ χριστιανοί ἀκολουθοῦμε ὑποχρεωτικά τούς εὐαγγελικούς κανόνες τοῦ «ὀρθοῦ βίου». Δέν ἔχουμε δική μας, ἀτομική ἠθική. Δέν ζοῦμε ὅπως μᾶς ἀρέσει. Δέν κόβουμε τό Εὐαγγέλιο στά μέτρα μας.
3. Ἡ ἀπόκτηση τῶν χριστιανικῶν ἀρετῶν προϋποθέτει τόσο τήν ἄνωθεν ἐνίσχυση ὅσο καί τή δική μας ἐλεύθερη καί σταθερή προσπάθεια. «Χωρίς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν» διδάσκει ὁ Κύριος (Ἰω. 15,5). Καί «πάντα ἰσχύω ἐν τῷ ἐνδυναμοῦντί με Χριστῷ», ὑπογραμμίζει ὁ ἀπόστολος Παῦλος (Φιλ. 4,13). Πρώτη, λοιπόν, καί βασική προϋπόθεση ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ. Πού τήν ἐκζητοῦμε θερμά. Πού ἱκετεύουμε τόν Κύριο νά μᾶς τήν χαρίζει πλούσια.
Ὅμως μαζί μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ θά πρέπει νά συμπράξουμε κι ἐμεῖς. Ν᾽ ἀποφασίσουμε ν᾽ ἀκολουθήσουμε τόν δρόμο τῆς ἀρετῆς καί νά καταβάλουμε τούς ὅποιους κόπους ἡ κατάκτησή της ἀπαιτεῖ. Ἡ ἀρετή, λέει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος εἶναι «κατά φύσιν ἡμῖν». Ἀνήκει στή φύση μας, ὅπως μᾶς ἔπλασε ὁ Θεός. «Παρά φύσιν» εἶναι «ἡ πονηρία», δηλαδή ἡ ἁμαρτία. «Ὁ Κύριος σᾶς δίδαξε», γράφει ὁ προφήτης Μιχαίας, «τί εἶναι καλό καί τί ἀπαιτεῖ ἀπό σᾶς : Πράξτε τό δίκαιο, δεῖξτε ἀγάπη, ἀκολουθῆστε τόν Θεό σας πρόθυμα» (6,8).
Μή διστάζουμε καί μή λιποψυχοῦμε μπροστά στόν κόπο πού χρειάζεται νά καταβάλουμε γιά τήν ἀπόκτηση τῶν χριστιανικῶν ἀρετῶν. «Τό διά τήν ἀρετήν πάντα πόνον ὑπομένειν μακάριόν ἐστι» τονίζει ἡ Παλαιά Διαθήκη (Δ’ Μακ. 7,22). Καί προσθέτει ὁ ἱερός Χρυσόστομος : «Κανένας ἄς μήν ἀσκεῖ τήν ἀρετή σάν μισθωτός ἤ ὡς ἀγγαρεία καί δυσανασχετώντας. Νά τήν ἀσκοῦμε μέ προθυμία καί χαρά. Δηλαδή —συνεχίζει—, ἄν δέν ὑπῆρχε μισθός δέν θά ᾽πρεπε νά εἶναι κανείς ἀγαθός; Ἀλλ᾽ ἔστω καί γιά τόν μισθό, ἄς γίνουμε καλοί καί ἀγαθοί».
4. Στόν ἀγώνα πού διεξάγουμε γιά τήν ἀπόκτηση τῶν χριστιανικῶν ἀρετῶν ποτέ δέν πρέπει νά μᾶς διαφεύγει ὅτι τόν ἀγώνα αὐτό τόν κάνουμε γιά τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καί ὄχι γιά νά εἰσπράξουμε δόξα καί ἔπαινο ἀπό τούς ἀνθρώπους. Ἡ ἀνθρωπαρέσκεια δέν ἔχει καμία θέση στήν ἐν Χριστῷ ζωή. Εἶναι πάθος πού ἀκυρώνει, πού ἀχρηστεύει τόν κόπο μας καί τήν προσπάθειά μας.
Ἀκόμη ἄς μήν ξεχνοῦμε τήν ἀξία τῆς χριστιανικῆς ἀρετῆς. «Τίποτε ἄλλο ἀγαθό δέν ὑπάρχει» κατά τόν Χρυσόστομο «στήν παρούσα ζωή παρά μόνο ἡ ἀρετή· οὔτε ὁ πλοῦτος οὔτε τά χρήματα οὔτε ἡ ὑγεία οὔτε ἡ ἐξουσία οὔτε τίποτε ἄλλο». Καί ἡ ἀρετή δέν εἶναι κορυφαῖο ἀγαθό μόνο στήν παρούσα ζωή, ἀλλά καί ὁ πολύτιμος θησαυρός πού παίρνουμε μαζί μας ἀναχωρώντας ἀπό τόν παρόντα κόσμο. Τίποτε ἄλλο. «Ἀρετή μόνον οἶδεν ἡμῖν συναποδημεῖν· ἀρετή μόνη διαβαίνει πρός τήν ζωήν τήν ἐκεῖ» (Ἰω. Χρυσόστομος). Ὅλα τά ἄλλα μένουν ἐδῶ. Τά ἀφήνουμε. Τά ἀποχωριζόμαστε ὑποχρεωτικά.
5. Τελειώνοντας, ἀξίζει νά ἀναφέρουμε καί μία γνώμη τοῦ ἁγίου Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητοῦ. Ὁ θεόσοφος Πατέρας διακρίνει τίς ἀρετές σέ δύο κατηγορίες, τίς σωματικές καί τίς ψυχικές. Σωματικές εἶναι ἡ νηστεία, ἡ ἀγρυπνία, ἡ χαμευνία, ἡ διακονία, τό ἐργόχειρο, γιά νά μή γινόμαστε βάρος ἤ γιά νά δίνουμε ἐλεημοσύνη, καί ἄλλες. Ψυχικές ἀρετές εἶναι ἡ ἀγάπη, ἡ μακροθυμία, ἡ πραότης, ἡ ἐγκράτεια, ἡ προσευχή καί ἄλλες.
Ἐάν, λοιπόν, γιά κάποια δυσκολία σωματική ἤ ἄλλη, ὅπως ἡ ἀρρώστια, συμβαίνει νά μήν μποροῦμε νά ἐκτελέσουμε τίς σωματικές ἀρετές πού προαναφέραμε, ὁ Κύριος δείχνει ἐπιείκεια, γιατί γνωρίζει τίς αἰτίες. Ἄν ὅμως δέν ἐκτελοῦμε τίς ψυχικές ἀρετές, τότε θά εἴμαστε ἀναπολόγητοι, διότι δέν ἔχουμε κάποια εὔλογη δυσκολία (Φιλοκ. Β’ 21-22).
* * *
Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, Τό πρωί, στούς Αἴνους τοῦ Ὄρθρου, ἡ Μητέρα μας Ἐκκλησία ἀνήγγειλε σέ ὅλους μας μέ χαρά : «Τό στάδιον τῶν ἀρετῶν ἠνέῳκται». Ὁ πνευματικός στίβος ἔχει ἀνοίξει! Καί ὅσοι θέλουμε ν᾽ ἀγωνιστοῦμε δέν ἔχουμε παρά νά εἰσέλθουμε σ᾽ αὐτόν καί νά ἀναλάβουμε τόν καλό ἀγώνα γιά τήν ἀπόκτηση τῶν ἀρετῶν.
«Τί νά κάνουμε γιά νά σωθοῦμε», διερωτᾶται σέ μιά ὁμιλία του ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος. Καί ἀπαντᾶ : «Ἀρξώμεθα τῆς ἀρετῆς, ἕως καιρόν ἔχομεν». Ἄς ἀρχίσουμε τόν ἀγώνα γιά τήν ἀπόκτηση τῶν ἀρετῶν, ὅσο ἔχουμε καιρό. Ἄς γίνουμε, λοιπόν, ἀποφασιστικότεροι. Ἄς μή μεταθέτουμε γιά τό ἄγνωστο καί ἀβέβαιο αὔριο, ὅ,τι μποροῦμε καί ὀφείλουμε νά πράξουμε σήμερα. Καί προπάντων τήν προσπάθεια γιά τήν ἀπόκτηση τῶν χριστιανικῶν ἀρετῶν.
Τό ἴδιο ὑπογραμμίζει καί ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης στόν «Ἀόρατο Πόλεμό» του : «Μήν ἀναβάλλῃς ποτέ καιρόν εἰς τήν ἀπόκτησιν τῶν ἀρετῶν, οὔτε ἡμέρας, οὔτε ἑβδομάδας, οὔτε μῆνας, οὔτε χρόνους. Ἀλλά σχεδόν, πάντοτε ἀγωνίζου, ὡσάν νά ἐγεννήθης τότε· καί ὡς νέος στρατιώτης, πολέμα διηνεκῶς καί περιπάτει εἰς τό ὕψος τῆς τελειότητος αὐτῶν» (Κεφ. ΛΔ’, σελ. 93). «Γιατί αὐτός πού ἔχει τίς ἀρετές εἶναι μιμητής τοῦ Θεοῦ καί ἀνεβαίνει στήν ὁμοίωση τοῦ Θεοῦ» (Συμβουλευτικόν Ἐγχειρίδιον, σσ. 130-131).