07 Μαρ2013
ΙΓ΄ ΙΕΡΑΤΙΚΗ ΣΥΝΑΞΗ
ΙΓ΄ ΙΕΡΑΤΙΚΗ ΣΥΝΑΞΗ
μέ θέμα: «Λόγος πρός τόν ποιμένα» (μέρος Β΄)
τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Σιναΐτου
μέ θέμα: «Λόγος πρός τόν ποιμένα» (μέρος Β΄)
τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Σιναΐτου
Ἡ δέκατη τρίτη Ἱερατική Σύναξη πραγματοποιήθηκε τήν Πέμπτη 28 Φεβρουαρίου στό Πνευματικό Κέντρο τῆς Ἐνορίας τοῦ Ἁγίου Σώστη (λεωφ. Συγγροῦ) γιά τούς Κληρικούς τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Νέας Σμύρνης. Στή Σύναξη αὐτή ὁμιλητής ἦταν ὁ Πανοσιολογιώτατος Ἀρχιμανδρίτης π. Χρυσόστομος Γκλίβας, Προϊστάμενος τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ Ἁγίου Νικολάου Ἁλίμου. Θέμα τῆς εἰσηγήσεώς του ἦταν ἡ παρουσίαση καί ἡ ἐμβάθυνση στό Β΄ μέρος τοῦ ἔργου «Λόγος πρός τόν ποιμένα» τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Σιναΐτου (§§ 51-100).
Κατά τή συνήθη πρακτική τῶν ὁμιλητῶν ὁ π. Χρυσόστομος εἶχε ἑτοιμάσει καί διένειμε στούς ἱερεῖς ἐπιλεγμένα πατερικά ἀποσπάσματα τοῦ λόγου αὐτοῦ τοῦ ὁσίου Ἰωάννου (πρωτότυπο κείμενο καί σέ νεοελληνική μετάφραση). Βασικοί ἄξονες τοῦ λόγου αὐτοῦ, σύμφωνα μέ τόν ὁμιλητή, ἀποτελοῦν κυρίως οἱ ἑξῆς: α. Ὁ ποιμένας ὀφείλει νά εἶναι τύπος καί ὑπογραμμός. β. Ὁ ποιμένας καί ἡ ἐξατομικευμένη ποιμαντική. Καί γ. Τό κύριο ἔργο τοῦ ποιμένα.
Ὁ Σεβασμιώτατος ποιμενάρχης μας ἐξέφρασε τίς εὐχαριστίες του πρός τόν ὁμιλητή π. Χρυσόστομο Γκλίβα, γιά τόν κόπο πού κατέβαλε καί γιά τή σαφήνεια καί τήν πρακτική ὄψη –σέ πολλά σημεῖα– τῆς ὁμιλίας του. Ἐν συνεχείᾳ ὁ π. Δημοσθένης Παπακωστόπουλος ἔκανε σύντομη τοποθέτηση, εὐχαριστῶν κι ἐκεῖνος τόν ὁμιλητή. Ἡ τελευταία αὐτή Ἱερατική Σύναξη ἔκλεισε μέ τά λόγια τοῦ Σεβασμιωτάτου Ποιμενάρχου μας κ. Συμεών.
O «Λόγος εἰς τόν Ποιμένα» ἀποτελεῖται ἀπό ἑκατό παραγράφους, οἱ ὁποῖες δέν φέρουν τίτλο. Τό ἔργο διακρίνεται γιά τή λιτότητα τοῦ λόγου, τή σαφήνεια καί τή βαθιά του πνευματικότητα. Τό σύγγραμμα πραγματεύεται τήν ἄσκηση τῆς ποιμαντικῆς τέχνης. Ἀντανακλᾶ τήν ποιμαντική καί πνευματική ἐμπειρία τοῦ συγγραφέως καί ἔχει παραινετικό χαρακτήρα. Προϋποθέτει στοιχεῖα μοναστικῆς ὀργάνωσης καί ἀφορᾶ πρωτίστως τούς ἡγουμένους τῶν μοναστικῶν κοινοτήτων. Ἡ συγγραφή του τοποθετεῖται στά τέλη τοῦ 6ου αἰ.
Καί στίς φετινές, ἀλλά καί στίς περυσινές συνάξεις μας, ἔγινε λόγος γιά τό ὅτι ὁ ποιμένας ὀφείλει νά εἶναι πρότυπο ζωῆς. Ἀκούσαμε ὅτι ὁ κληρικός πρέπει νά εἶναι ταπεινός, νηφάλιος, φιλάνθρωπος, σεμνός, εὐλαβής, συνετός, ἐγκρατής, δίκαιος, ἀσκητικός, πράος, γεμάτος ἀπό ἀγάπη, ἀφιλάργυρος, διδακτικός κ.λπ. Τύπος, λοιπόν, ὁ κληρικός. Τύπος, πρότυπο, ὑπόδειγμα, παράδειγμα. Γιά νά εἶναι βέβαια ὁ ἴδιος τύπος, πρέπει νά ἔχει ὡς παράδειγμά του, ὡς πρότυπο στή ζωή του, τόν Ἰησοῦ Χριστό. Ὁ Χριστός δέν εἶναι μόνο ὁ Λυτρωτής καί Σωτήρας μας, πού μᾶς ἔσωσε μέ τόν Σταυρό καί τήν Ἀνάστασή Του. Ἀποτελεῖ γιά ἐμᾶς τούς κληρικούς καί πρότυπο ζωῆς, μέ τήν ἐπί γῆς πορεία Του καί τή θυσία Του. Ἀκολουθοῦμε τόν Χριστό, ὁ Ὁποῖος «ἔπαθε γιά χάρη μας καί μᾶς ἄφησε παράδειγμα, γιά νά ἀκολουθήσουμε τά ἴχνη Του» (Α΄ Πέτρ. 2, 21). Κάθε κληρικός εἶναι εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ. Στό πρόσωπό του οἱ πιστοί θέλουν νά βλέπουν νά καθρεφτίζεται τό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ. Νά βλέπουν πώς ὁ ποιμένας μιμεῖται τόν Χριστό. Μιμεῖται τή ζωή τοῦ Χριστοῦ.
Πράγματι, ὁ κληρικός εἶναι σάν τόν λαμπτήρα, πού πρέπει νά φωτίζει μέ τή ζωή του. Οἱ ποιμένες πρέπει νά εἶναι τό φῶς τοῦ κόσμου. Νά λάμπει τό φῶς τους μπροστά στούς ἀνθρώπους, γιά νά βλέπουν τά καλά τους ἔργα καί νά δοξάζουν τόν Θεό. Οἱ λειτουργοί ὀφείλουν νά εἶναι τό ἅλας τῆς γῆς καί δέν πρέπει νά γίνονται τό ἅλας τό ὁποῖο ἐμωράνθη, διότι τότε θά σβήσουν τήν ἐλπίδα καί τήν πίστη ἀπό τήν καρδιά τῶν ἀνθρώπων.
Μεγάλο, λοιπόν, καί δύσκολο τό ἔργο τοῦ κληρικοῦ. Γι’ αὐτό καί τά πνευματικά προσόντα εἶναι ἀπολύτως ἀναγκαῖα. Σίγουρα κανείς δέν εἶναι τέλειος. Ὁ ποιμένας, λοιπόν, παρά τίς ὅποιες ἀνθρώπινες ἀδυναμίες του, κάτι τό ὁποῖο εἶναι κατανοητό καί σεβαστό, καλεῖται, ἀπό τόν ἅγιο Ἰωάννη τόν Σιναΐτη, καί ὄχι μόνο, καλεῖται νά εἶναι ὑπόδειγμα, τύπος, παράδειγμα πρός ὅλους.
Διαπιστώνουμε ὅτι κατά τόν ἅγιο Ἰωάννη ὁ ποιμένας καλεῖται νά φανερώσει τή δεξιότητά του στήν ἐπιτέλεση ἑνός σύνθετου καί ὑπεύθυνου ἔργου. Ἐκείνου τῆς ἀνάγνωσης τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς καί τῆς ἀσφαλοῦς ὁδήγησής της στή σωτηρία. Σέ αὐτή τήν προσπάθεια, ἀπαιτεῖται ἡ συστράτευση ὅλων τῶν σωματικῶν καί πνευματικῶν δυνάμεων τοῦ ποιμένος. Ἡ σωστή διάγνωση, ὁ χειρισμός τοῦ προβλήματος καί ἡ ἐπιλογή τῶν μέσων πού θά χρησιμοποιήσει γιά τήν ἐπιτυχή ἀντιμετώπιση τῆς νόσου τῶν παθῶν, ἐξαρτῶνται ἄμεσα ἀπό τή δική του διάκριση. Τά φάρμακα γιά τή θεραπεία, ἀλλά καί ἡ ποιμαντική προσέγγιση, σχετίζονται πάντα μέ τήν ἔκταση τοῦ πάθους καί τήν ἰδιοσυγκρασία τοῦ ποιμενομένου. Πράγματι, δέν ἐφαρμόζονται ὅλα τά φάρμακα γιά τήν ἴδια ἀσθένεια. Οὔτε ὑπάρχει μία συνταγή γιά ὅλους τους ἀσθενεῖς. Κατά τόν ἴδιο τρόπο καί τά πνευματικά φάρμακα διαφέρουν ἀνάλογα μέ τόν ἀσθενῆ καί τήν ἀσθένεια. Ὅταν, γιά παράδειγμα, ὁ ποιμένας συναντᾶ ἔντονη ἀντίσταση ἀπό τόν ποιμαινόμενο, δέν θά χρησιμοποιήσει τήν ἀσφυκτική πίεση, ἀλλά τήν ἀνοχή, τήν ὑπομονή καί τήν ἀγάπη.
Ἐκεῖνο πού ἰδιαιτέρως πρέπει νά τονίσουμε εἶναι ἡ ἀξία τῆς ἐξατομικευμένης ποιμαντικῆς. Ὅταν ὁ ποιμένας δέν τήν ἀσκεῖ, θά αἰσθάνεται συνεχῶς ὅτι τό ἔργο του εἶναι μαζικό καί ἀπρόσωπο. Ἐκεῖνο πού σήμερα λείπει, καί πού εἶναι τό μυστικό τῆς ποιμαντικῆς ἐπιτυχίας, εἶναι ἡ ἐξατομικευμένη ποιμαντική. Πρός αὐτή ὀφείλουμε νά στρέψουμε ὅλη μας τή βαρύτητα. Ὁ Χριστιανισμός εἶναι κατ’ ἐξοχήν ἡ σωτηρία τοῦ προσώπου.
Βασικό ἔργο τοῦ ποιμένα, εἶναι νά ὁδηγήσει ἕναν ἁμαρτωλό, διά τῆς μετανοίας, στή σωτηρία. Ἀλλά γιά νά τόν ὁδηγήσει, θά πρέπει πρῶτα καί νά τόν ἀναζητήσει, ὅπως ἔκανε καί ὁ Ποιμένας μας Χριστός. Τό ἔργο του πρέπει νά εἶναι μία ἔμπρακτη πρόσκληση τοῦ ἁμαρτωλοῦ ἀνθρώπου στή ζωή τῆς Ἐκκλησίας, πού εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Χριστός. Τόν ἁμαρτωλό «ἀγριέλαιο» ἄνθρωπο, ἐπιδιώκει τό ποιμαντικό ἔργο, νά τόν ἐγκεντρίσει στό «καλλιέλαιο» δέντρο τῆς Ζωῆς, ὅπου ἡ Ζωή εἶναι ὁ Χριστός. Τό σωτηριῶδες αὐτό ἔργο εἶναι ἀπολύτως μοναδικό καί ἀποτελεῖ ἀποκλειστικό στόχο τῆς λυτρωτικῆς δραστηριότητας τῆς Ἐκκλησίας.
Ὁ π. Χρυσόστομος Γκλίβας ἐμβάθυνε θεολογικά καί σχολίασε μέ τρόπο ἐξατομικευμένο ἐπιλεγμένα ἀποσπάσματα τῆς ὁμιλίας, ὅπως τά ἀκόλουθα:
1. «Παρακαλῶ νά προσέξεις καί τό ἑξῆς: Ἡ ‘’κατ’ ἔννοια’’ ἁμαρτία τοῦ Γέροντος λογαριάζεται πολλές φορές βαρύτερη ἀπό τήν ‘’κατ’ ἐνέργειαν’’ ἁμαρτία τοῦ ὑποτακτικοῦ. Ὅπως ἀκριβῶς εἶναι ἐλαφρότερο τό πταῖσμα τοῦ στρατιώτου ἀπό τήν ἄσχημη καί ἄστοχη ἀπόφαση τοῦ στρατηγοῦ» (§ 60).
Κατά τή συνήθη πρακτική τῶν ὁμιλητῶν ὁ π. Χρυσόστομος εἶχε ἑτοιμάσει καί διένειμε στούς ἱερεῖς ἐπιλεγμένα πατερικά ἀποσπάσματα τοῦ λόγου αὐτοῦ τοῦ ὁσίου Ἰωάννου (πρωτότυπο κείμενο καί σέ νεοελληνική μετάφραση). Βασικοί ἄξονες τοῦ λόγου αὐτοῦ, σύμφωνα μέ τόν ὁμιλητή, ἀποτελοῦν κυρίως οἱ ἑξῆς: α. Ὁ ποιμένας ὀφείλει νά εἶναι τύπος καί ὑπογραμμός. β. Ὁ ποιμένας καί ἡ ἐξατομικευμένη ποιμαντική. Καί γ. Τό κύριο ἔργο τοῦ ποιμένα.
Ὁ Σεβασμιώτατος ποιμενάρχης μας ἐξέφρασε τίς εὐχαριστίες του πρός τόν ὁμιλητή π. Χρυσόστομο Γκλίβα, γιά τόν κόπο πού κατέβαλε καί γιά τή σαφήνεια καί τήν πρακτική ὄψη –σέ πολλά σημεῖα– τῆς ὁμιλίας του. Ἐν συνεχείᾳ ὁ π. Δημοσθένης Παπακωστόπουλος ἔκανε σύντομη τοποθέτηση, εὐχαριστῶν κι ἐκεῖνος τόν ὁμιλητή. Ἡ τελευταία αὐτή Ἱερατική Σύναξη ἔκλεισε μέ τά λόγια τοῦ Σεβασμιωτάτου Ποιμενάρχου μας κ. Συμεών.
* * *
ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΟΜΙΛΙΑΣO «Λόγος εἰς τόν Ποιμένα» ἀποτελεῖται ἀπό ἑκατό παραγράφους, οἱ ὁποῖες δέν φέρουν τίτλο. Τό ἔργο διακρίνεται γιά τή λιτότητα τοῦ λόγου, τή σαφήνεια καί τή βαθιά του πνευματικότητα. Τό σύγγραμμα πραγματεύεται τήν ἄσκηση τῆς ποιμαντικῆς τέχνης. Ἀντανακλᾶ τήν ποιμαντική καί πνευματική ἐμπειρία τοῦ συγγραφέως καί ἔχει παραινετικό χαρακτήρα. Προϋποθέτει στοιχεῖα μοναστικῆς ὀργάνωσης καί ἀφορᾶ πρωτίστως τούς ἡγουμένους τῶν μοναστικῶν κοινοτήτων. Ἡ συγγραφή του τοποθετεῖται στά τέλη τοῦ 6ου αἰ.
*
Α. Ο ΠΟΙΜΕΝΑΣ ΟΦΕΙΛΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΤΥΠΟΣ ΚΑΙ ΥΠΟΓΡΑΜΜΟΣ. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Σιναΐτης ὑπογραμμίζει τήν ἀκεραιότητα τοῦ βίου καί τήν ὀρθότητα τῶν πράξεων καί τῶν διδασκαλιῶν τοῦ ποιμένος, ἀφοῦ αὐτός προτυπώνει τήν ἀρχέτυπον εἰκόνα, δηλαδή τόν ἴδιο τόν Χριστό. Ὁ ποιμένας ὀφείλει νά ἀγωνιστεῖ πνευματικά, ὥστε νά ἀπαλλαχθεῖ ἀπό τά πάθη του καί νά ἀποτελέσει γιά τήν ποίμνη του τό ἀπαθές πρότυπο τῆς ἄκρας ταπείνωσης, τῆς ὑπακοῆς, τῆς ὑπομονῆς, τῆς προσευχῆς, τῆς ἁγνείας, τῆς σωφροσύνης, τῆς ἐγκρατείας καί τῆς ἀγάπης.Καί στίς φετινές, ἀλλά καί στίς περυσινές συνάξεις μας, ἔγινε λόγος γιά τό ὅτι ὁ ποιμένας ὀφείλει νά εἶναι πρότυπο ζωῆς. Ἀκούσαμε ὅτι ὁ κληρικός πρέπει νά εἶναι ταπεινός, νηφάλιος, φιλάνθρωπος, σεμνός, εὐλαβής, συνετός, ἐγκρατής, δίκαιος, ἀσκητικός, πράος, γεμάτος ἀπό ἀγάπη, ἀφιλάργυρος, διδακτικός κ.λπ. Τύπος, λοιπόν, ὁ κληρικός. Τύπος, πρότυπο, ὑπόδειγμα, παράδειγμα. Γιά νά εἶναι βέβαια ὁ ἴδιος τύπος, πρέπει νά ἔχει ὡς παράδειγμά του, ὡς πρότυπο στή ζωή του, τόν Ἰησοῦ Χριστό. Ὁ Χριστός δέν εἶναι μόνο ὁ Λυτρωτής καί Σωτήρας μας, πού μᾶς ἔσωσε μέ τόν Σταυρό καί τήν Ἀνάστασή Του. Ἀποτελεῖ γιά ἐμᾶς τούς κληρικούς καί πρότυπο ζωῆς, μέ τήν ἐπί γῆς πορεία Του καί τή θυσία Του. Ἀκολουθοῦμε τόν Χριστό, ὁ Ὁποῖος «ἔπαθε γιά χάρη μας καί μᾶς ἄφησε παράδειγμα, γιά νά ἀκολουθήσουμε τά ἴχνη Του» (Α΄ Πέτρ. 2, 21). Κάθε κληρικός εἶναι εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ. Στό πρόσωπό του οἱ πιστοί θέλουν νά βλέπουν νά καθρεφτίζεται τό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ. Νά βλέπουν πώς ὁ ποιμένας μιμεῖται τόν Χριστό. Μιμεῖται τή ζωή τοῦ Χριστοῦ.
Πράγματι, ὁ κληρικός εἶναι σάν τόν λαμπτήρα, πού πρέπει νά φωτίζει μέ τή ζωή του. Οἱ ποιμένες πρέπει νά εἶναι τό φῶς τοῦ κόσμου. Νά λάμπει τό φῶς τους μπροστά στούς ἀνθρώπους, γιά νά βλέπουν τά καλά τους ἔργα καί νά δοξάζουν τόν Θεό. Οἱ λειτουργοί ὀφείλουν νά εἶναι τό ἅλας τῆς γῆς καί δέν πρέπει νά γίνονται τό ἅλας τό ὁποῖο ἐμωράνθη, διότι τότε θά σβήσουν τήν ἐλπίδα καί τήν πίστη ἀπό τήν καρδιά τῶν ἀνθρώπων.
Μεγάλο, λοιπόν, καί δύσκολο τό ἔργο τοῦ κληρικοῦ. Γι’ αὐτό καί τά πνευματικά προσόντα εἶναι ἀπολύτως ἀναγκαῖα. Σίγουρα κανείς δέν εἶναι τέλειος. Ὁ ποιμένας, λοιπόν, παρά τίς ὅποιες ἀνθρώπινες ἀδυναμίες του, κάτι τό ὁποῖο εἶναι κατανοητό καί σεβαστό, καλεῖται, ἀπό τόν ἅγιο Ἰωάννη τόν Σιναΐτη, καί ὄχι μόνο, καλεῖται νά εἶναι ὑπόδειγμα, τύπος, παράδειγμα πρός ὅλους.
*
Β. Ο ΠΟΙΜΕΝΑΣ ΚΑΙ Η ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΕΝΗ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ. Ἡ ἐξατομίκευση τῆς ποιμαντικῆς μεθόδου σημαίνει μεθοδική προσαρμογή στίς συγκεκριμένες συνθῆκες τοῦ ποιμαινομένου. Προϋποθέτει σεβασμό καί ἀποδοχή τῆς ἀτομικότητας τοῦ ποιμαινομένου. Ὁ ποιμένας ὀφείλει νά θυμᾶται, ὅτι κάθε ἄτομο δέν εἶναι ἀνώνυμη μονάδα, ἀλλά ἀνεκτίμητη καί ἀνεπανάληπτη προσωπική ἀξία, γιά τήν ὁποία σταυρώθηκε ὁ Χριστός. Πρέπει νά λαμβάνει ὑπόψη του τά ἰδιαίτερα χαρακτηριστικά τοῦ ποιμαινομένου (φύλο, ἡλικία, ἐπάγγελμα, μορφωτικό καί πνευματικό ἐπίπεδο, ἰδιαίτερες ἱκανότητες ἤ ἐλαττώματα, οἰκογενειακό περιβάλλον καί ὁποιοδήποτε ἄλλο στοιχεῖο) καί ἀναλόγως νά ἀσκεῖ τήν ποιμαντική του δραστηριότητα. Διαπιστώνουμε ὅτι κατά τόν ἅγιο Ἰωάννη ὁ ποιμένας καλεῖται νά φανερώσει τή δεξιότητά του στήν ἐπιτέλεση ἑνός σύνθετου καί ὑπεύθυνου ἔργου. Ἐκείνου τῆς ἀνάγνωσης τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς καί τῆς ἀσφαλοῦς ὁδήγησής της στή σωτηρία. Σέ αὐτή τήν προσπάθεια, ἀπαιτεῖται ἡ συστράτευση ὅλων τῶν σωματικῶν καί πνευματικῶν δυνάμεων τοῦ ποιμένος. Ἡ σωστή διάγνωση, ὁ χειρισμός τοῦ προβλήματος καί ἡ ἐπιλογή τῶν μέσων πού θά χρησιμοποιήσει γιά τήν ἐπιτυχή ἀντιμετώπιση τῆς νόσου τῶν παθῶν, ἐξαρτῶνται ἄμεσα ἀπό τή δική του διάκριση. Τά φάρμακα γιά τή θεραπεία, ἀλλά καί ἡ ποιμαντική προσέγγιση, σχετίζονται πάντα μέ τήν ἔκταση τοῦ πάθους καί τήν ἰδιοσυγκρασία τοῦ ποιμενομένου. Πράγματι, δέν ἐφαρμόζονται ὅλα τά φάρμακα γιά τήν ἴδια ἀσθένεια. Οὔτε ὑπάρχει μία συνταγή γιά ὅλους τους ἀσθενεῖς. Κατά τόν ἴδιο τρόπο καί τά πνευματικά φάρμακα διαφέρουν ἀνάλογα μέ τόν ἀσθενῆ καί τήν ἀσθένεια. Ὅταν, γιά παράδειγμα, ὁ ποιμένας συναντᾶ ἔντονη ἀντίσταση ἀπό τόν ποιμαινόμενο, δέν θά χρησιμοποιήσει τήν ἀσφυκτική πίεση, ἀλλά τήν ἀνοχή, τήν ὑπομονή καί τήν ἀγάπη.
Ἐκεῖνο πού ἰδιαιτέρως πρέπει νά τονίσουμε εἶναι ἡ ἀξία τῆς ἐξατομικευμένης ποιμαντικῆς. Ὅταν ὁ ποιμένας δέν τήν ἀσκεῖ, θά αἰσθάνεται συνεχῶς ὅτι τό ἔργο του εἶναι μαζικό καί ἀπρόσωπο. Ἐκεῖνο πού σήμερα λείπει, καί πού εἶναι τό μυστικό τῆς ποιμαντικῆς ἐπιτυχίας, εἶναι ἡ ἐξατομικευμένη ποιμαντική. Πρός αὐτή ὀφείλουμε νά στρέψουμε ὅλη μας τή βαρύτητα. Ὁ Χριστιανισμός εἶναι κατ’ ἐξοχήν ἡ σωτηρία τοῦ προσώπου.
*
Γ. ΤΟ ΚΥΡΙΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΠΟΙΜΕΝΑ. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος λέει ὅτι τό κύριο ἔργο τοῦ ποιμένα εἶναι ἡ σωτηρία. Ἐκεῖ πρέπει νά ἀποβλέπει τό ποιμαντικό ἔργο, στή σωτηρία. Ἄν τό ποιμαντικό μας ἔργο δέν ἀποβλέπει σέ αὐτόν τόν κύριο καί βασικό σκοπό, τότε, μπορεῖ μέν νά χαρακτηρισθεῖ ὡς ἠθικό καί κοινωνικό ἔργο, ἀλλά σέ καμία περίπτωση χριστιανικό ποιμαντικό ἔργο. Βασικό ἔργο τοῦ ποιμένα, εἶναι νά ὁδηγήσει ἕναν ἁμαρτωλό, διά τῆς μετανοίας, στή σωτηρία. Ἀλλά γιά νά τόν ὁδηγήσει, θά πρέπει πρῶτα καί νά τόν ἀναζητήσει, ὅπως ἔκανε καί ὁ Ποιμένας μας Χριστός. Τό ἔργο του πρέπει νά εἶναι μία ἔμπρακτη πρόσκληση τοῦ ἁμαρτωλοῦ ἀνθρώπου στή ζωή τῆς Ἐκκλησίας, πού εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Χριστός. Τόν ἁμαρτωλό «ἀγριέλαιο» ἄνθρωπο, ἐπιδιώκει τό ποιμαντικό ἔργο, νά τόν ἐγκεντρίσει στό «καλλιέλαιο» δέντρο τῆς Ζωῆς, ὅπου ἡ Ζωή εἶναι ὁ Χριστός. Τό σωτηριῶδες αὐτό ἔργο εἶναι ἀπολύτως μοναδικό καί ἀποτελεῖ ἀποκλειστικό στόχο τῆς λυτρωτικῆς δραστηριότητας τῆς Ἐκκλησίας.
*
ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΑ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ Ὁ π. Χρυσόστομος Γκλίβας ἐμβάθυνε θεολογικά καί σχολίασε μέ τρόπο ἐξατομικευμένο ἐπιλεγμένα ἀποσπάσματα τῆς ὁμιλίας, ὅπως τά ἀκόλουθα:
1. «Παρακαλῶ νά προσέξεις καί τό ἑξῆς: Ἡ ‘’κατ’ ἔννοια’’ ἁμαρτία τοῦ Γέροντος λογαριάζεται πολλές φορές βαρύτερη ἀπό τήν ‘’κατ’ ἐνέργειαν’’ ἁμαρτία τοῦ ὑποτακτικοῦ. Ὅπως ἀκριβῶς εἶναι ἐλαφρότερο τό πταῖσμα τοῦ στρατιώτου ἀπό τήν ἄσχημη καί ἄστοχη ἀπόφαση τοῦ στρατηγοῦ» (§ 60).
*
2. «Εἶναι ντροπή γιά τόν Ποιμένα νά φοβᾶται τό θάνατο (πράγμα πού δέν ταιριάζει οὔτε στόν ὑποτακτικό), ἀφοῦ ἡ ὑπακοή χαρακτηρίζεται ἀκριβῶς ὡς ἀφοβία τοῦ θανάτου» (§ 67).*
3. «Ὀφείλουμε (στούς ποιμαινομένους) νά τούς παρέχουμε ὑπόδειγμα ἄκρας ταπεινώσεως, ἀλλά καί νά τούς ἐκπαιδεύσουμε νά αἰσθάνονται φόβο (καί σεβα-σμό) ἀπέναντί μας. Καί σέ ὅλα πρέπει νά δείχνεις ὑπομονή, ἐκτός ἀπό τήν περί-πτωση τῆς ἀνυπακοῆς» (§ 84).*
4. «Ποιός ἄραγε ἔγινε τέτοιος πνευματικός ‘’οἰκονόμος’’ ἀπό τόν Θεό, ὥστε νά μήν ἔχει ἀνάγκη ὁ ἴδιος ἀπό τίς βρύσες τῶν δακρύων του καί τούς μόχθους του;» (§ 71).*
5. «Σέ ἐκείνους πού τρέχουν μέ νεανική ὄρεξη ἑτοίμαζε πολύ καλά καί μέ γενναιοδωρία τά πιό ἐξαιρετικά καί ἀνώτερα φαγητά. Σέ ἐκείνους ὅμως πού προχωροῦν καθυστερημένα εἴτε μέ τή ζωή τους εἴτε μέ τή διάθεσή τους, δίνε τους γάλα ὅπως στά μικρά παιδιά. Διότι βεβαίως κάθε προσφορά παρηγοριᾶς ἔχει τόν καιρό της» (§ 54). *
6. «Πολλές φορές τό ἴδιο φαγητό σέ ἄλλους προξένησε προθυμία καί σέ ἄλλους ἀθυμία. Πρέπει νά προσέχουμε ποιούς ἔχουμε ἐμπρός μας προκειμένου νά κάνουμε σπορά. Νά προσέχουμε τό χρόνο, τό πρόσωπο, τήν ποιότητα καί τήν ποσότητα» (§ 55).*
7. «Ὅπως ὑπάρχουν ἀληθινά καί γνήσια τέκνα καί ἄλλα ἀπό δεύτερο γάμο καί ἄλλα ἀπό δοῦλες καί ἄλλα πού εὑρέθηκαν ἐγκαταλελειμμένα στό δρόμο, ἔτσι διακρίνουμε πολλές ἀντιστοιχίες καί στό θέμα τῆς πνευματικῆς υἱοθεσίας» (§ 57).*
8. «Μιλήσαμε στά προηγούμενα, μεγάλε πατέρα, γιά ἐκεῖνον τόν μεγάλο πατέρα καί διδάσκαλο, πόσο πολύ ἦταν ἐνδεδυμένος τήν ἄνω σοφία… καί τό πιό θαυμάσιο ἀπό ὅλα, ὅτι παιδαγωγοῦσε μέ περισσοτέρη ἀκρίβεια ὅσους ἔβλεπε ὅτι ἐπιθυμοῦσαν τή σωτηρία τους. Ὅσους πάλι ἔβλεπε νά ἔχουν ἴδιο θέλημα ἤ προσπάθεια, τούς στεροῦσε μέ τέτοιο τρόπο αὐτό πού ἐπιθυμοῦσαν, ὥστε τοῦ λοιποῦ νά προσέχουν ὅλοι νά μή δείχνουν καθόλου ὅτι ἔχουν ἴδιον θέλημα ἤ ἰδιαίτερες συμπάθειες… Μποροῦσες λοιπόν νά δεῖς ἐκεῖνον τόν Μέγαν μετά τήν ἑσπερινή ἀκολουθία νά κάθεται ἐπάνω σ’ ἕνα θρόνο –ἐξωτερικά πλεγμένο ἀπό ξύλο καί ἐσωτερικά μέ πνευματικά χαρίσματα- σάν νά ἦταν βασιλεύς καί νά τόν περικυκλώνουν σάν σοφές μέλισσες ὅλοι οἱ ἀδελφοί τῆς καλῆς συνοδείας καί νά ἀκοῦν σάν ἀπό τό στόμα τοῦ Θεοῦ τά λόγια καί τίς ἐντολές του. Στόν ἕνα διέταζε νά ἀπαγγείλει πενήντα, στόν ἄλλο τριάντα καί στόν ἄλλον ἑκατό ψαλμούς. Σέ ἄλλον νά κάνει τόσες μετάνοιες. Σέ ἄλλον νά κοιμηθεῖ καθιστός. Στόν ἕναν νά κάνει ὁρισμένη ὥρα ἀνάγνωση καί στόν ἄλλον νά κάνει ὁρισμένη ὥρα προσευχή» (§ 94).*
9. «Σάν συνεργάτη τῶν ἀσωμάτων καί νοερῶν δυνάμεων καθιστᾶ τόν ἑαυτό του ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος, μέ τήν καθαρότητα πού τοῦ δόθηκε ἀπό τόν Θεό σπογγίζει τήν ἀκαθαρσία τῶν ἄλλων (καί τήν καθαρίζει) καί προσφέρει ἔτσι στόν Θεό ἀπό ‘’ἐπίμωμα’’ ‘’ἄμωμα’’ δῶρα. Διότι αὐτό εἶναι συνεχῶς τό μοναδικό ἔργο τῶν θείων λειτουργῶν –‘’πάντες οἱ κύκλῳ αὐτοῦ οἴσουσι (= θά φέρουν) δῶρα (Ψαλμ. 75,12), δηλαδή ψυχές» (§ 78).*
10. «Τίποτε ἄλλο δέν διδάσκει περισσότερο τή φιλανθρωπία καί ἀγαθότητα τοῦ Πλάστου μας πρός ἐμᾶς, ὅσο τό ὅτι ἐγκατέλειψε τά ἐνενήκοντα ἐννέα πρόβατα γιά νά ἀναζητήσει τό ‘’πεπλανημένον’’. Πρόσεχε λοιπόν καί σύ, ἀξιοθαύμαστε, καί ὅλον σου τόν ζῆλο, τήν ἀγάπη, τή θέρμη, τήν ἐπιμέλεια καί τήν πρός Θεό ἱκεσία σου, δεῖξε τα στόν περισσότερο ‘’πεπλανημένον καί συντετριμμένον’’. Στίς μεγάλες ἄλλωστε ἀσθένειες καί πληγές ἀντιστοιχοῦν ἀναμφιβόλως καί μεγάλοι μισθοί» (§ 79).